Phoûng vaán Ñöùc Toång Giaùm Muïc Bruno Musaroø,
Söù thaàn Toøa Thaùnh taïi Cuba
veà chuyeán vieáng thaêm
cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI
Phoûng vaán Ñöùc Toång Giaùm Muïc Bruno Musaroø, Söù thaàn Toøa Thaùnh taïi Cuba veà chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI.
Cuba (RG 15-3-2012) -Trong caùc ngaøy töø 26 tôùi 28 thaùng 3 naêm 2012 Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI seõ vieáng thaêm muïc vuï Cuba sau khi vieáng thaêm Mehicoâ. Trong vaøi naêm qua töông quan giöõa nhaø nöôùc Cuba vaø Giaùo Hoäi ñaõ tích cöïc hôn tröôùc. Giaùo Hoäi ñaõ coù theå ñoái thoaïi vaø can thieäp cho nhieàu tuø nhaân chính trò ñöôïc traû töï do. Nhöng tình hình nhaân quyeàn trong nöôùc vaãn chöa ñöôïc caûi tieán bao nhieâu. Ñaây laø moät trong caùc lyù do khieán cho ngaøy 13 thaùng 3 naêm 2012 moät nhoùm 13 ngöôøi baát ñoàng chính kieán vôùi nhaø nöôùc Cuba ñaõ ñeán nhaø thôø chính toøa Ñöùc Baø Baùc AÙi trong thuû ñoâ La Habana xin gaëp linh muïc quaûn ñoác nhaø thôø ñeå trao cho cha moät söù ñieäp göûi Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI, vaø moät loaït caùc yeâu caàu caûi caùch xaõ hoäi, hy voïng Ñöùc Thaùnh Cha seõ chuyeån ñaït ñeán nhaø nöôùc Cuba. Nhöng sau ñoù hoï ôû laïi luoân trong nhaø thôø vaø khoâng chòu ra nöõa, maëc duø caùc löïc löôïng an ninh höùa seõ khoâng can thieäp vaø seõ thaùp tuøng hoï veà nhaø.
Ñöùc OÂng Orlando Marquez Hidalgo, phaùt ngoân vieân toøa Toång Giaùm Muïc La Habana khaúng ñònh raèng: "Baát cöù haønh ñoäng naøo nhaèm bieán ñeàn thaùnh trôû thaønh moät nôi coâng coäng bieåu tình chính trò, khoâng bieát ñeán quyeàn cuûa linh muïc hay quyeàn cuûa ña soá tín höõu ñeán tìm söï an bình tinh thaàn vaø choã caàu ngyueän, thì chaéc chaén laø moät haønh ñoäng baát hôïp phaùp vaø voâ traùch nhieäm. Giaùo Hoäi laéng nghe vaø tieáp ñoùn taát caû moïi ngöôøi vaø can thieäp cho taát caû moïi ngöôøi, nhöng khoâng theå thaáp nhaän caùc möu toan laøm sai laïc baûn chaát söù meänh cuûa mình hay coù theå ñe doïa söï töï do cuûa nhöõng ngöôøi thaêm vieáng caùc nhaø thôø cuûa chuùng ta. Khoâng ai coù quyeàn bieán caùc nhaø thôø trôû thaønh caùc chieán haøo chính trò. Khoâng ai coù quyeàn phaù huûy tinh thaàn cöû haønh cuûa caùc tín höõu Cuba vaø nhieàu coâng daân khaùc ñang chôø ñôïi chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI vôùi söï töôi vui vaø nieàm hy voïng".
Tin cuoái cuøng cho hay laø chính Ñöùc Hoàng Y Jaime Ortega ñaõ ñöùng ra can thieäp vôùi nhaø nöôùc cho nhoùm ngöôøi baát ñoàng chính kieán noùi treân vaø hoï seõ ñöôïc nhaân vieân cuûa Giaùo Hoäi ñöa veà nhaø. Trong quùa khöù cuõng ñaõ coù nhieàu nhoùm baát ñoàng chính kieán vôùi nhaø nöôùc chieám caùc nhaø thôø ñeå loâi keùo söï chuù yù cuûa dö luaän ñoái vôùi tình hình nhaân quyeàn vaãn coøn raát toài teä taïi Cuba.
Toái ngaøy 13 thaùng 3 naêm 2012 Ñöùc Hoàng Y Jaime Ortega, Toång Giaùm Muïc La Habanna ñaõ ñöôïc môøi chính thöùc loan baùo treân ñaøi truyeàn hình nhaø nöôùc Cuba chuyeán vieáng thaêm muïc vuï cuûa Ñöùc Thaùnh Cha. Veà phaàn mình, tuy yù thöùc ñöôïc raèng yù thöùc heä coäng saûn sai laàm ñaõ khieán cho Cuba trôû thaønh moät quoác gia ngheøo naøn vaø laïc haäu, khoâng thay ñoåi thì seõ cheát, nhöng giôùi laõnh ñaïo vaø caùc ñaûng vieân coäng saûn xem ra khoâng coù ñuû can ñam vaø khaû naêng ra khoûi vuõng sình laày yù thöùc heä öu ñaõi hoï.
Chính chuû tòch Raul Castro ngay töø hoài naêm 2005 ñaõ nhìn ra ñieàu ñoù vaø maïnh daïn leân tieáng baùo ñoäng caàn phaûi caáp thieát thay ñoåi toaøn dieän ñeå traùnh cho ñaûng coäng saûn khoûi phaûi cheát nhuïc nhaõ, nhöng 7 naêm ñaõ qua roài maø ngöôøi daân Cuba vaãn chöa thaáy tình hình ñaát nöôùc saùng suûa hôn, vaø xem ra cuõng gioáng nhö moïi ñaûng coäng saûn khaùc treân theá giôùi, nhaø nöôùc coäng saûn Cuba chæ "laøm chính trò mieäng", vì moïi chuyeän haàu nhö ñaâu vaãn hoaøn ñaáy.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn baøi phoûng vaán Ñöùc Toång Giaùm Muïc Bruno Musaroø, Söù thaàn Toøa Thaùnh taïi Cuba veà chuyeán vieáng thaêm saép tôùi cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI.
Hoûi: Thöa Ñöùc Söù Thaàn Toøa Thaùnh, vieäc chuaån bò cho chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Thaùnh Cha taïi Cuba ñaõ tieán haønh ra sao?
Ñaùp: Noù tieán haønh raát toát. Taï ôn Chuùa, chæ trong moät thôøi gian ngaén keå töø khi chính thöùc loan tin ngaøy 10 thaùng 11 naêm ngoaùi. Thôøi gian quûa laø ngaén, nhöng coù leõ vì theá noù ñaõ thuùc ñaåy hai UÛy ban cuûa Giaùo Hoäi vaø cuûa nhaø nöôùc, laøm vieäc chaêm chæ vaø lanh leï hôn trong vieäc chuaån bò. Vaø toâi phaûi noùi raèng caùc thaønh vieân ñaõ laøm vieäc raát gioûi. Hieän nay hoï ñang keát thuùc caùc chi tieát cuoái cuøng.
Hoûi: Ñöùc Thaùnh Cha seõ vieáng thaêm Cuba sau khi haønh höông kính vieáng töôïng Ñöùc Meï moû ñoàng, ñaõ ñöôïc röôùc qua toaøn nöôùc trong caùc thaùng qua. Coù theå noùi tôùi moät "muøa xuaân môùi cuûa ñöùc tin" taïi Cuba hay khoâng, thöa Ñöùc Söù Thaàn?
Ñaùp: Thaät ra ñoù laø caûm töôûng maø caùc giaùm muïc vaø linh muïc coù trong suoát cuoäc thaùnh du cuûa töôïng Ñöùc Meï moû ñoàng qua caùc thaønh phoá toaøn nöôùc. Ngöôøi ta ñaõ chöùng kieán nieàm tin ñôn sô cuûa ngöôøi daân, loøng suøng kính Ñöùc Meï cuûa hoï, coù theå laø ñaõ bò phuû buïi trong caùc naêm qua, vì laàn thaùnh du cuoái cuøng cuûa töôïng Ñöùc Meï boån maïng nöôùc Cuba ñaõ xaûy ra caùch ñaây 50 naêm. Theá heä hieän nay ñaõ khoâng nhôù gì, caû khi coù nghe oâng baø cha meï noùi tôùi caùc cuoäc thaùnh du aáy. Nhöng phaûi noùi raèng laàn naøy thì töôïng Ñöùc Meï ñaõ vieáng thaêm taát caû moûi ngöôøi, moïi thaønh phoá vaø tænh lî cuûa 11 giaùo phaän toaøn nöôùc Cuba. Vaø chuyeán thaùnh du cuûa töôïng Ñöùc Meï ñaõ khôi daäy loøng phaán khôûi vaø soát meán, maø caû caùc giaùm muïc cuõng ñaõ khoâng chôø ñôïi.
Hoûi: Thöa Ñöùc Söù Thaàn, chính Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II ñaõ thöïc hieän chuyeán haønh höông vaø vieáng thaêm Cuba ñöôïc ñònh nghóa laø "lòch söû". Töø ñoù ñeán nay ñaõ coù thay ñoåi naøo trong cuoäc soáng tinh thaàn cuûa tín höõa Cuba?
Ñaùp: Vaâng, phaûi coâng nhaän raèng chuyeán haønh höông cuûa Döùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II ñaõ laø moät bieán coá lòch söû ñoái vôùi Cuba. Coù leõ phaûi noùi raèng coù moät giai ñoaïn "tröôùc" vaø "sau" bieán coá ñoù. Chuùng ta bieát laø trong dòp ñoù chính quyeàn Cuba ñaõ tuyeân boá ngaøy 25 thaùng 12 leã Giaùng Sinh laø ngaøy leã nghæ toaøn quoác. Nhöng ñieàu maø toâi ñaõ coù theå nhaän thaáy vaø chính caùc giaùm muïc vaø linh muïc cuõng noùi cho toâi bieát ñoù laø tín höõu ñaõ töø töø trôû veà vôùi Giaùo Hoäi, caû trong nghóa vaät chaát cuûa töø naøy. Trong khi tröôùc kia ngöôøi daân sôï haõi ñeán nhaø thôø, nhöng baây giôø thì hoï khoâng coøn sôï haõi nöõa, vaø töø töø caùc nhaø thôø ñaõ trôû laïi laø caùc trung taâm gaëp gôõ cuûa coäng ñoaøn kitoâ. Vì theá coù theå noùi laø ñaõ coù nhieàu thay ñoåi trong tinh thaàn tu ñöùc cuûa caùc tín höõu kitoâ, trong nghóa ngöôøi Cuba laø moät daân toäc coâng giaùo nhö taát caû moïi daân toäc Chaâu Myõ Latinh, ñaõ taùi khaùm phaù ra tinh thaàn tu ñöùc cuûa mình, ñaõ taùi khaùm phaù ra söï kieän mình laø kitoâ höõu, laø chi theå cuûa Giaùo Hoäi, suøng kính Ñöùc Meï. Vaø daàn daàn hoï taùi linh hoaït caùc coäng ñoaøn kitoâ trong moïi giaùo phaän toaøn nöôùc.
Hoûi: Ngöôøi daân Cuba ñôïi chôø gì nôi chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI, thöa Ñöùc Söù Thaàn?
Ñaùp: Trong caùc naêm qua, vôùi toång thoáng môùi cuûa Coäng Hoøa Cuba ñaõ coù söï côûi môû, nhaát laø trong laõnh vöïc kinh teá, vaø ñieàu naøy ñaõ khôi ñaäy vaø tieáp tuïc khôi daäy nhieàu hy voïng nôi nhaân daân Cuba. Ñaây laø moät nieàm hy voïng, trong nghóa caùc côûi môû ñoù tieáp tuïc vaø coù theå tieán tôùi moät möùc soáng thanh bình hôn, cuõng nhö tin töôûng ñeå daán thaân cho coâng ích cuûa xaõ hoäi. Vaø ngöôøi daân chôø ñôïi raèng söï hieän dieän cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI taïi Cuba, theo veát chaân cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II, giuùp xaõ hoäi Cuba roäng môû hôn nöõa. ÔÛ ñaây khoâng coù ai queân, vaø caû chính quyeàn cuõng ñaõ raát haøi loøng veà nhöõng gì Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ noùi, veà khaåu hieäu maø ngaøi ñaõ gioùng leân trong chuyeán vieáng thaêm hoài naêm 1998: "Öôùc gì Cuba roäng môû cho theá giôùi vaø theá giôùi roäng môû cho Cuba". Vaø toâi nghó ñaây laø öôùc mong thaàm kín voït ra töø taän saâu thaúm con tim cuûa moïi ngöôøi daân Cuba. Nhöng nhaát laø ngöôøi daân ñôïi chôø nôi chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Thaùnh Cha moät tieán trình hoøa giaûi giöõa taát caû moïi ngöôøi daân Cuba. Vaø ñaây cuõng laø ñieàu caùc Giaùm Muc ñaõ nhaán maïnh trong chuyeàn thaùnh du cuûa töôïng Ñöùc Meï Baùc AÙi moû ñoàng chuaån bò cho chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Thaùnh Cha.
Hoûi: Thöa Ñöùc Toång Giaùm Muïc Musaroù, töông quan giöõa caùc tín höõu vaø nhöõng ngöôøi voâ thaàn taïi Cuba ra sao?
Ñaùp: Ñaây laø moät khía caïnh raát khoù khaên caàn neâu leân, bôûi vì chuùng ta bieát raèng sau khi cuoäc caùch maïng cuûa Fidel Cstro chieán thaéng hoài naêm 1959, thì vaøi naêm sau Cuba döôïc ñònh nghóa laø moät quoác gia "voâ thaàn". Tuy nhieân, khiaù caïnh naøy cuûa chuû thuyeát voâ thaàn ñaõ ñöôïc loaïi khoûi Hieán phaùp tröôùc chuyeán vieáng thaêm cuûa Ñöùc Gioan Phaoloâ II. Treân thöïc teá noù khoâng coù yù nghóa gì. Laøm sao maø coù theå noùi tôùi moät quoác gia voâ thaàn ôû ñaây, treân ñaát chaâu Myõ Latinh naøy? Traùi laïi, phaûi ghi nhaän raèng ngoaøi caùc tín höõu coâng giaùo, coøn coù tín höõu cuûa caùc Giaùo Hoäi Kitoâ khaùc, raát tieác laø coù caû caùc giaùo phaùi tin laønh ñang xaâm chieám Cuba nöõa. Ñaøng khaùc ñaây cuõng laø moät hieän töôïng ñaëc thaùi cuûa toaøn chaâu Myõ Latinh. Vì theá khoâng theå noùi tôùi moät töông quan giöõa tín höõu coâng giaùo vaø caùc ngöôøi voâ thaàn. Traùi laïi, veà ñieåm naøy caùc Giaùm Muïc noùi raèng daân Chuùa, nhöõng ngöôøi coøn trung thaønh vôùi Giaùo Hoäi vaø baét ñaàu giao tieáp vôùi Giaùo Hoäi, khoâng khaùc vôùi nhöõng ngöôøi vì caùc lyù do lòch söû ñaõ xa rôøi Giaùo Hoäi. Vì theá ñaây laø moät hieän töôïng hoäi nhaäp giöõa caùc tín höõu vôùi nhau, maø moïi ngöôøi ñeàu nhaän thaáy. Vaø theo thieån yù toâi, chuû nghóa voâ thaàn taïi Cuba ñaõ raát laø hôøi hôït beà ngoaøi.
Hoûi: Thöa Ñöùc Söù Thaàn, truyeàn thoáng toân giaùo bình daân Cuba coù saéc thaùi troän laãn vôùi caùc toân giaùo coå truyeàn phi chaâu. Giaùo Hoäi coù lo laéng veà hình thöùc toân giaùo bình daân goïi laø "santeria" naøy hay khoâng?
Ñaùp: Giaùo Hoäi lo laéng vì söï hieän dieän khaù phoå thoâng naøy, nhöng chuùng ta bieát raèng hieän töôïng troän laãn vôùi caùc toân giaùo phi chaâu naøy ñaõ coù töø thôøi ñaùnh chieám chaâu Myõ, khi caùc ngöôøi noâ leä da ñen hieän dieän treân ñaûo tieáp xuùc vôùi thöïc taïi kitoâ vaø ñoàng hoùa caùc thaàn linh cuûa hoï vôùi Chuùa, vôùi Ñöùc Meï, vaø caùc thaùnh, maø caùc thöøa sai, caùc ngöôøi rao giaûng Tin Möøng trình baày vôùi hoï trong coâng cuoäc rao truyeàn giaùo. Nhö theá noù laø moät khuynh höôùng "troän laãn toân giaùo" vaø noù vaãn tieáp tuïc ngaøy nay. Nhöng maø coù moät hieän töôïng hay: ñoù laø ñeå coù theå gia nhaäp giaùo phaùi "santeria" hoãn hôïp toân giaùo naøy, caàn phaûi laõnh pheùp röûa toäi coâng giaùo. Ñaây laø ñieàu maø Giaùo Hoäi, caùc Giaùm Muc caàn phaûi nghieân cöùu vaø ñöa ra thaûo luaän trong caùc laàn nhoùm hoïp cuûa Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc. Ñoù laø moät khía caïnh khôi daäy raát nhieàu öu tö, nhöng chaéc chaén sôùm muoän gì cuõng phaûi ñoái phoù.
Hoûi: Caùc giaùo phaùi coù tìm thaáy nôi hoaøn ceûnh soáng ngheøo naøn cuûa daân chuùng Cuba moät thöûa ñaát maàu môõ khoâng, thöa Ñöùc Söù Thaàn?
Ñaùp: Vaâng, coù, cuõng nhö trong taát caû moïi nöôùc ngheøo. Toâi ñaõ coù caùc kinh nghieäm khaùc taïi chaâu Myõ Latinh, chaúng haïn nhö taïi Guatemala vaø Peruø, vaø chuùng ta bieát laø caùc giaùo phaùi naøy tìm thaáy ñaát maàu môõ cho söï phaùt trieån trong caùc moâi tröôøng ngheøo nhaát. Tai sao vaäy? Bôûi vì caùc giaùo phaùi naøy coù ngaân quõy neân khi töï giôùi thieäu mình hoï laäp töùc ñaùp öùng caùc nhu caàu caáp thieát cuûa ngöôøi daân. Nhöng töø töø thì caùc coáng hieán trôï giuùp ít hôn, khieán cho ngöôøi daân thaát voïng, vaø taï ôn Chuùa cuõng coù vaøi ngöôøi trôû veà vôùi Giaùo Hoäi coâng giaùo sau khi ñaõ soáng kinh nghieäm tieâu cöïc naøy trong giaùo phaùi.
Hoûi: Thöa Ñöùc Söù Thaàn, Giaùo Hoäi Cuba coi vieäc taùi truyeàn gipang Tin Möøng nhö theá naøo?
Ñaùp: Coù ñieàu raát hay laø chuyeán thaùnh du cuûa töôïng Ñöùc Meï Baùc AÙi Moû Ñoàng trong toaøn nöôùc ñaõ ñöôïc coi nhö laø moät hieän töôïng taùi truyeàn giaûng Tin Möøng. Caùc Giaùm Muïc, döôùi söï höôùng daãn cuûa Ñöùc Hoàng Y Toång Giaùm Muïc La Habana ñang chuaån bò moät taøi lieäu ñeå thu nhaän taát caû caùc bieåu loä ñöùc tin vaø loøng suøng kính Ñöùc Meï nhö vieäc taùi khaùm phaù ra ñöùc tin vaø tinh thaàn haêng say truyeàn giaùo, maø Ñöùc Thaùnh Cha Bieån Ñöùc XVI ñang thoâi thuùc chuùng ta. Do ñoù caùc Giaùm Muïc raát phaán khôûi veà nhöõng gì daân chuùng ñaõ caûm nghieäm ñöôïc trong chuyeán thaùnh du cuûa töôïng Ñöùc Meï. Vaø caùc vò cuõng seõ töôøng trình cho Hoäi Ñoàng Toøa Thaùnh taùi truyeàn giaûng Tin Möøng, ñang raát chuù yù tôùi hieän töôïng taùi truyeàn giaûng Tin Möøng qua cuoäc thaùnh du cuûa Ñöùc Meï. Vaø nhö chuùng ta ñaõ bieát vôùi Ñöùc Gioan Phaoloâ II Ñöùc Meï ñaõ ñöôïc tung hoâ laø "Ngoâi sao truyeàn giaùo".
Chính Meï laø ngöôøi ñaõ loan baùo Chuùa Gieâsu Kitoâ, ñeán ñoä khaåu hieäu cuûa chuyeán thaùnh du laø "Tôùi vôùi Chuùa Gieâsu qua Meï Maria. Baùc aùi keát hieäp chuùng ta". Vaø ñaây thöïc laø vieäc truyeàn giaùo môùi, ñaëc bieät trong boái caûnh lòch söû xaõ hoäi cuûa Cuba hieän nay.
(RG 15-3-2012)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)