Tình hình Kitoâ giaùo taïi Thoå Nhó Kyø
Tình hình Kitoâ giaùo taïi Thoå Nhó Kyø.
Thoå Nhó Kyø [La Croix 11/4/2011] - Kính thöa quyù vò, caùc baïn thaân meán. Ñöùc thöôïng phuï ñaïi keát Constantinople, Bartolomeo I ñang vieáng thaêm Phaùp. Ngaøi seõ coù cuoäc gaëp gôõ chính thöùc vôùi toång thoáng Phaùp, Nicolas Sarkozy.
Tröôùc khi leân ñöôøng sang Phaùp, Ñöùc thöôïng phuï ñaõ daønh cho nhöït baùo Coâng giaùo Phaùp "La Croix" moät cuoäc phoûng vaán qua ñoù ngaøi hy voïng raèng chuûng vieän Halki seõ ñöôïc chính phuû Thoå nhó kyø cho môû cöûa laïi noäi trong naêm 2011. Ngaøi noùi raèng chuûng vieän naøy seõ ñöôïc daønh cho vieäc huaán luyeän thaàn hoïc haøng giaùo só Chính thoáng, ñoàng thôøi cuõng seõ giuùp thaêng tieán cuoäc ñoái thoïai ñaïi keát vaø suy tö veà vaán ñeà moâi sinh. Ñöùc thöôïng phuï ñaïi keát Constantinople noùi raèng ñaïi keát vaø moâi sinh laø hai vaán ñeà taâm ñaéc cuûa ngaøi.
Ñöôïc thaønh laäp treân moät hoøn ñaûo naèm trong bieån Marmara, ñoâng nam Istanbul naêm 1844, chuûng vieän Halki ñaõ bò chính phuû Thoå ñoùng cöûa naêm 1971, naïi lyù do raèng moïi cô sôû giaùo duïc cao ñaúng thuoäc ñoäc quyeàn cuûa nhaø nöôùc. Vieäc ñoùng cöûa chuûng vieän Halki ñaõ gaây thieät haïi naëng neà cho coäng ñoàng Chính thoáng taïi Thoå nhó kyø. Thaät vaäy, luaät phaùp nöôùc naøy coøn ñoøi hoûi vò Thöôïng phuï phaûi laø moät coâng daân Thoå, sinh ra taïi Thoå vaø ñöôïc ñaøo taïo taïi Thoå.
Ñoøi hoûi naøy dó nhieân taïo ra khoù khaên cho vieäc keá vò. Toøa thuôïng phuï Constantinople chæ coù khoaûng hôn 2 ngaøn tín höõu treân toaøn quoác, trong khi ñoù soá tín höõu Chính thoáng thuoäc toøa Thöôïng phuï raõi raùc treân khaép theá giôùi laïi leân ñeán 3 trieäu ruôõi ngöôøi.
Muøa heø naêm 2010, moät tia hy voïng ñaõ böøng leân khi chính phuû Thoå cho pheùp caùc vò Toång giaùm muïc Chính thoáng ñang soáng ôû nöôùc ngoaøi ñöôïc quyeàn nhaäp quoác tòch nöôùc naøy. Hieän ñaõ coù 12 vò xin nhaäp quoác tòch Thoå. 11 vò khaùc ñang chôø ñôïi cöùu xeùt.
Tuy nhieân, moät nhaø ngoïai giao taïi Thoå nhó kyø cho raèng ñaây chöa haún laø daáu hieäu chính phuû nöôùc naøy muoán nôùi loûng töï do cho caùc tín höõu Kitoâ. Nhaø ngoaïi giao naøy noùi raèng töø nhieàu naêm nay, chính phuû cöù höùa cho môû laïi chuûng vieän Halki, nhöng Giaùo hoäi cöù phaûi chôø ñôïi. Chuûng vieän Halki laø tröôøng hôïp ñieån hình nhöùt cuûa voâ soá khoù deã maø chính phuû Thoå luoân tìm caùch aùp ñaët leân caùc tín höõu Kitoâ.
Hoài giaùo hieän ñang laø toân giaùo cuûa ñaïi ña soá daân Thoå. Hieän toân giaùo naøy ñang ñuôïc xem nhö daáu hieäu roõ neùt nhöùt cuûa baûn saéc daân toäc. Moät tu só ngoïai quoác ñang laøm vieäc taïi Thoå nhó kyø giaûi thích: "Caùc tín höõu Kitoâ chæ laø moät gioït nöôùc trong ñaïi döông Hoài giaùo. Ñoâi khi chuùng toâi coù caûm töôûng nhö mình laø coâng daân haïng hai. Chính phuû theo doõi chuùng toâi raát chaët cheõ. Neáu muoán giaáy taïm truù ñöôïc gia haïn, chuùng toâi khoâng neân gaây "oàn aøo".
Hieän nay, treân toaøn quoác chæ coù khoaûng 90 ngaøn tín höõu Kitoâ, nghóa laø chæ chieám "0.1 phaàn traêm" daân soá, maëc duø Thoå nhó kyø ñaõ töøng laø moät trong nhöõng chieác noâi cuûa Kitoâ giaùo. Chính phuû chæ nhìn nhaän caùc toøa Thöôïng phuï Chính thoáng vaø Armeni. Caùc tín höõu Armeni toâng truyeàn vaø caùc tín höõu Chính thoáng Syri chieám moät nöûa daân soá Kitoâ giaùo. Veà phía Coâng giaùo, ngöôøi ta tính chæ coù khoaûng 24 ngaøn ngöôøi thuoäc nghi leã Latinh hay ñoâng phöông. Ngoaøi ra cuõng coù moät soá coäng ñoàng Tin laønh.
Ñöùng tröôùc tình traïng cöïc kyø "thieåu soá" nhö theá, caùc tín höõu Kitoâ Thoå nhó kyø luoân saùt caùnh beân nhau.
Trong khu phoá Kadikoy, töùc thaønh phoá coå Calcedonia, kinh nghieäm cuûa coäng ñoaøn caùc tu só doøng Ñöùc Meï hoàn xaùc leân trôøi chöùng toû tình lieân ñôùi aáy. Keå töø naêm 1974, caùc tu só ngöôøi Phaùp thuoäc doøng naøy chia seû nhaø thôø cuûa mình vôùi caùc tín höõu Chính thoáng Syri, voán khoâng coù nôi thôø phöôïng.
Cha Yves Plunian noùi raèng "giöõa caùc tín höõu Kitoâ thuoäc caùc Giaùo hoäi khaùc nhau, luoân coù söï tin töôûng vaø toân troïng saâu xa". Caùc Giaùo hoäi quan heä bình ñaúng vôùi nhau; khoâng Giaùo hoäi naøo töï ñaët vaøo theá muoán thoáng trò Giaùo hoäi khaùc. Ñuùng hôn, caùc Giaùo hoäi Kitoâ taïi Thoå nhó kyø ñeàu vöôït qua ñöôïc moïi chia reõ ñeå chæ taäp trung vaøo cuøng moät ñöùc tin chung.
Theo vò linh muïc naøy, taïi Thoå nhó kyø, khoâng neân hoûi caùc tín höõu Kitoâ laøm gì, maø ñuùng hôn ñieàu hoï soáng. Caùc tu só doøng Ñöùc Meï hoàn xaùc leân trôøi luoân coù nhöõng quan heä toát vôùi caùc tín höõu Kitoâ khaùc cuõng nhö vôùi moät soá ngöôøi Hoài giaùo.
Ngoaøi ra, do saùng kieán cuûa chính phuû, moät linh muïc khaùc laø cha Xavier Jacob ñang tham gia vaøo vieäc soïan thaûo moät taäp saùch giôùi thieäu Kitoâ giaùo daønh cho caùc hoïc sinh.
Ñöùc cha Louis Pelatre, Ñaïi dieän Toâng toøa taïi Istanbul, noùi raèng "Giaùo phaän coù 5 tröôøng Coâng giaùo Phaùp taïi Istanbul vaø moät taïi Izmir. Nhieàu hoïc sinh nguôøi Thoå theo hoïc taïi caùc tröôøng naøy. Ñaây thöïc söï laø nhöõng nôi trao ñoåi vaên hoùa".
Töïu trung, vaán ñeà khoâng phaûi laø toân giaùo maø laø chính trò. Nguôøi Hoài giaùo raát tích cöïc trong guoàng maùy chính phuû. Theo moät linh muïc khaùc, ñieåm yeáu cuûa Kitoâ giaùo chính laø tö caùch phaùp lyù cuûa caùc cô sôû Giaùo hoäi khoâng ñuôïc nhìn nhaän. Töø 40 naêm nay, chính phuû khoâng ngöøng laäp laïi raèng nhöõng ñoøi hoûi cuûa Giaùo hoäi khoâng phuø hôïp vôùi Hieán Phaùp Thoå nhó kyø.
Trong thöïc teá, caùc coäng ñoàng Kitoâ khoâng theå môû tröông muïc ngaân haøng, khoâng ñöôïc laøm chuû cuûa chính caùc böùc tuôøng cô sôû cuûa mình. Ñaát ñai bò tòch thu moät caùch tuøy tieän, coâ nhi vieän bò ñoùng cöûa, cô sôû giaùo xöù bò uûi saäp ñeå xaây khaùch saïn khoâng phaûi laø chuyeän hieám coù.
Naêm 2009, nhaân dòp Naêm Thaùnh Phaolo, nhaø thôø Tarse ñuôïc pheùp môû cöûa. Coù theå tin ñaây laø moät daáu hieäu côûi môû cuûa nhaø nuôùc.
Tuy nhieân, theo söû gia Phaùp Sebastien de Courtois, chính phuû hieän ñang phaûi ñöông ñaàu vôùi nhöõng thaønh phaàn cöïc kyø baûo thuû, choáng laïi moïi chính saùch côûi môû. Hoï muoán xoùa boû moïi taøng tích cuûa Kitoâ giaùo taïi Thoå nhó kyø.
CV.