Lôøi keâu goïi ñoåi môùi Hoài giaùo
cuûa moät soá hoïc giaû vaø trí thöùc Ai caäp
Lôøi keâu goïi ñoåi môùi Hoài giaùo cuûa moät soá hoïc giaû vaø trí thöùc Ai caäp.
Ai caäp [Asianews 26, 28/1/2011] - Kính thöa quyù vò, caùc baïn thaân meán. Môùi ñaây, tuaàn baùo coù teân laø "Yawm Al Sabi" [Ngaøy thöù Baûy] xuaát baûn taïi Ai caäp, coù ñaêng taûi moät vaên kieän quan troïng coù töïa ñeà "Canh taân ngoân ngöõ toân giaùo". Chæ trong moät ngaøy, vaên kieän ñaõ ñöôïc phaùt taùn leân 12,400 trang maïng baèng tieáng AÙ raäp. Vaên kieän laø yù kieán cuûa 23 nhaø trí thöùc vaø thaàn hoïc thuoäc Ñaïi hoïc Hoài giaùo noåi tieáng "Al Azhar" taïi Cairo, Ai caäp.
Theo ghi nhaän cuûa cha Samir Khalil Samir, moät linh muïc Doøng Teân chuyeân veà hoài giaùo hoïc, vaên kieän ñaõ ñöôïc phoå bieán vaøo ngaøy 24 thaùng Gieâng naêm 2011, ñuùng moät ngaøy tröôùc khi buøng noå cuoäc noåi daäy cuûa daân chuùng Ai caäp. Caùc cuoäc bieåu tình baét nguoàn töø nhöõng khoù khaên veà kinh teá vaø chính trò. Ñieàu naøy coù nghóa laø, ngoaøi caùc chính saùch cuûa chính phuû hieän haønh, hieän coù moät traøo löu trí thöùc taïi nöôùc naøy ñang chaùn ngaùn veà moät thöù Hoài giaùo ñöôïc quaûng baù töø 30 naêm nay chæ chuù troïng ñeán beà ngoaøi maø queân caùi coát loõi cuûa ñaïo lyù. Theo cha Samir, bôûi vì Ai caäp laø moät quoác gia haøng ñaàu taïi Trung ñoâng, ngöôøi ta coù theå hy voïng raèng nhöõng thay ñoåi ñang dieãn ra taïi nöôùc naøy seõ lan roäng trong khaép vuøng. Coù theå nhöõng cuoäc bieåu tình nhö theá cuõng seõ taùc ñoäng ñeán moät thöù Hoài giaùo "hình thöùc" trong vuøng.
Cha Samir phaân taùch moät soá ñieåm noåi baät trong vaên kieän cuûa caùc hoïc giaû Hoài giaùo Ai caäp maø chuùng toâi xin ñöôïc trích ñoïc döôùi ñaây.
Tröôùc heát laø vaán ñeà quan heä nam nöõ. Phe cöùng raén trong hoài giaùo baùc boû moïi hình thöùc "gaëp gôõ" vaø tieáp xuùc giöõa nam nöõ. Taïi AÙ raäp Saudi chaúng haïn, caùc nam sinh vieân ñöôïc ngoài ñoái dieän vôùi giaùo sö, nhöng caùc nöõ sinh vieân thì laïi phaûi ngoài trong moät phoøng khaùc vaø chæ ñöôïc theo doõi baøi hoïc treân maøn aûnh truyeàn hình maø thoâi. Trong vaên kieän, caùc nhaø trí thöùc vaø thaàn hoïc cuûa ñaïi hoïc Az Azhar khaúng ñònh raèng Hoài giaùo khoâng heà caám moïi tieáp xuùc giöõa nam nöõ. Caùc quan heä giöõa nam nöõ chæ coù vaán ñeà taïi Ai caäp laø bôûi vì loái soáng "thanh giaùo" ngaøy caøng ñöôïc aùp ñaët taïi nöôùc naøy. Theo caùc hoïc giaû vaø thaàn hoïc cuûa ñaïi hoïc Al Azhar, neáu nôi naøo söï tieáp xuùc giöõa nam nöõ laø caàn thieát, nhö trong tröôøng hoïc hay nôi coâng sôû chaúng haïn, thì caàn phaûi toân troïng ñieàu ñoù.
Veà vaán ñeà "Jihad", töùc thaùnh chieán, theo vaên kieän cuûa caùc nhaø caûi caùch, trong Hoài giaùo, thaùnh chieán chæ tröïc tieáp nhaém vaøo nhöõng keû xaâm chieám caùc nöôùc Hoài giaùo maø thoâi. Chuù giaûi moät caâu trong kinh Coran, caùc hoïc giaû vaø thaàn hoïc cuûa ñaïi hoïc Al Azhar noùi raèng kinh Coran caám caùc tín ñoà khoâng ñöôïc saùt haïi nhöõng ngöôøi khoâng coù vuõ khí, treû em, ngöôøi giaø, phuï nöõ, linh muïc, tu só vaø nhaø caàu nguyeän. Theo caùc hoïc giaû naøy thì caùi nhìn treân ñaây ñaõ coù trong hoài giaùo töø 1,400 naêm nay. Nhö vaäy, muïc ñích cuûa thaùnh chieán laø ñeå töï veä vaø chæ ñöôïc pheùp xaûy ra treân ñaát Hoài giaùo maø thoâi. Nhö theá, caùc nhaø caûi caùch Hoài giaùo leân aùn moïi haønh ñoäng khuûng boá cuûa Hoài giaùo, nhöùt laø caùc cuoäc taán coâng môùi ñaây nhaém vaøo caùc tín höõu Kitoâ taïi Bagdad, Iraq vaø Alexandria, Ai caäp.
Moät ñieåm noåi baät khaùc trong vaên kieän laø caùc hoïc giaû vaø thaàn hoïc cuûa ñaïi hoïc Al Azhar leân aùn loái giöõ ñaïo hình thöùc voán trôû neân thònh haønh taïi Ai caäp töø 30 naêm nay. Caùc baäc thöùc giaû naøy giaûi thích raèng nhieàu ngöôøi Ai caäp ñi laøm vieäc taïi baùn ñaûo AÙ raäp vaø khi trôû veà nöôùc ñaõ mang theo caùc taäp tuïc cuûa moät soá nöôùc Hoài giaùo khaùc, nhö ñeå raâu, maëc aùo daøi "Jihab", truøm khaên treân ñaàu.
Trích daãn caâu kinh Coran "haõy baûo caùc nam tín höõu raèng hoï caàn phaûi töï cheá trong caùi nhìn cuûa mình vaø soáng khieát tònh", caùc hoïc giaû vaø thaàn hoïc cuûa ñaïi hoïc Al Azhar noùi raèng ñieàu quan troïng khoâng phaûi laø "ñaïo ñöùc beà ngoaøi" maø laø noäi taâm vaø caùi nhìn cuûa mình. Theo cha Samir, quan ñieåm naøy raát gaàn vôùi Tin möøng.
Trong chöông 8 cuûa vaên kieän, caùc hoïc giaû vaø nhaø thaàn hoïc Hoài giaùo coù khuynh höôùng caûi caùch ñeà caäp ñeán vaán ñeà taùch bieät giöõa nhaø nöôùc vaø toân giaùo. Theo cha Samir, ñaây laø ñieåm quan troïng nhöùt trong vaên kieän. Vaên kieän xöû duïng töø "Almaniyyah", töùc chuû nghóa theá tuïc. Cha Samir cho bieát taïi Thöôïng hoäi ñoàng Giaùm muïc theá giôùi ñaëc bieät veà Trung ñoâng daïo thaùng 10 naêm 2010, caùc nghò phuï noùi tieáng AÙ raäp ñaõ khoâng daùm xöû duïng töø naøy, bôûi vì noù thöôøng ñöôïc hieåu nhö laø "chuû nghóa duy vaät", töùc keû thuø cuûa toân giaùo.
Nhöng caùc hoïc giaû vaø nhaø thaàn hoïc Hoài giaùo Ai caäp ñaõ xöû duïng töø naøy ñeå chæ söï taùch bieät giöõa toân giaùo vaø nhaø nöôùc. Theo caùc nhaø tö töôûng naøy, "tuïc hoùa" khoâng neân bò xem nhö keû thuø cuûa toân giaùo, nhöng caàn phaûi ñöôïc baûo veä ñeå choáng laïi vieäc xöû duïng toân giaùo vaøo muïc tieâu chính trò hay thöông maïi. Vaên kieän vieát raèng "hieåu nhö theá thì "theá tuïc" laø ñieàu haøi hoøa vôùi Hoài giaùo vaø nhö vaäy veà maët phaùp lyù coù theå chaáp nhaän ñöôïc".
Moät ñieåm quan troïng khaùc ñöôïc cha Samir ghi nhaän trong vaên kieän cuûa caùc hoïc giaû vaø nhaø thaàn hoïc cuûa ñaïi hoïc Al Azhar laø trong soá 9, caùc vò naøy khaúng ñònh raèng "töï do, bình ñaúng, tri thöùc, coâng bình vaø khoa hoïc laø nhöõng giaù trò quan troïng nhöùt maø kinh Coran ñaõ mang laïi cho chuùng ta khi ñöôïc maïc khaûi caùch ñaây 14 theá kyû".
Vaên kieän treân ñaây ñaõ ñöôïc raát nhieàu ngöôøi Hoài giaùo ñoïc treân Internet. Theo cha Samir, traùi vôùi tinh thaàn cuûa vaên kieän, ñaïi ña soá ngöôøi Hoài giaùo ñang chaïy theo moät thöù Hoài giaùo hình thöùc. Coù nhieàu nhaø trí thöùc Hoài giaùo coù loái suy nghó hieän ñaïi, nhöng hoï khoâng ñöôïc caùc cô cheá Hoài giaùo uûng hoä.
Cha Samir nhaän ñònh raèng ñöùng tröôùc tình traïng baát oån xaõ hoäi vaø nhöõng aùp löïc ñoøi hoûi phaûi thay ñoåi ñang dieãn ra taïi nhieàu nöôùc Trung ñoâng vaø Baéc Phi, chuùng ta coù theå noùi raèng hoài giaùo theo truyeàn thoáng Safi, töùc Hoài giaùo vuï hình thöùc, ñang laø moät thöù "thuoác phieän ru nguõ quaàn chuùng". Thöù Hoài giaùo naøy chuù troïng ñeán beà ngoaøi vaø nhöõng thöïc haønh phuï thuoäc, maø khoâng maøng ñeán söï phaùt trieån vaø phuùc lôïi cuûa xaõ hoäi. Trong khi ñoù, caùc theá löïc chính trò cöù ñeå maëc nhö theá mieãn laø thöù toân giaùo beà ngoaøi naøy khoâng can döï vaøo chính trò.
Taïi Ai caäp, chính phuû khoâng haún laø moät cheá ñoä ñoäc taøi. Nhöng ñeå duy trì quyeàn haønh, chính phuû laïi lieân minh vôùi thöù Hoài giaùo hình thöùc naøy. Chính phuû muoán toû ra mình laø "Hoài giaùo" ñeå traùnh bò chæ trích. Vaø baát cöù söï nhöôïng boä naøo cuûa chính phuû cuõng ñeàu cuûng coá thöù Hoài giaùo hình thöùc naøy.
CV.