Taâm thöùc phaân chia
giai caáp taïi AÁn Ñoä
Taâm thöùc phaân chia giai caáp taïi AÁn Ñoä.
AÁn ñoä (Avvenire 7-11-2010) - Phoûng vaán Linh Muïc Vinayak Jadav, doøng Teân giaùo sö vaên chöông vaø baùo chí veà cuoäc kieåm keâ daân soá vaø vieäc keâ khai giai caáp taïi AÁn Ñoä.
Töø thaùng 4 naêm 2010 cho tôùi thaùng 9 naêm 2011, hai trieäu nhaân vieän cuûa chính quyeàn AÁn Ñoä ñang thöïc hieän moät cuoäc kieåm keâ khoång loà lieân quan tôùi 1 tyû 200 trieäu daân toaøn nöôùc. Tuy nhieân, ñaây laø laàn ñaàu tieân keå töø naêm 1931 khi AÁn Ñoä coøn soáng döôùi quyeàn baûo hoä cuûa Anh quoác, ngöôøi daân ñöôïc yeâu caàu xaùc ñònh caû giai caáp cuûa mình nöõa. Lyù do ñöôïc chính quyeàn ñöa ra laø ñeå choáng laïi caùc baát bình ñaúng xaõ hoäi moät caùch höõu hieäu hôn.
Tuy treân lyù thuyeát vieäc phaân chia giai caáp ñaõ chính thöùc ñöôïc huûy boû, nhöng treân thöïc teá, trong tieàm thöùc vaø cung caùch haønh xöû cuûa ngöôøi daân AÁn vieäc phaân chia vaø kyø thò giai caáp vaãn tieáp tuïc hieän dieän vaø ñeø naëng treân cuoäc soáng cuûa caùc giai caáp thaáp keùm hôn, ñaëc bieät laø giai caáp cuøng ñinh.
Hieán Phaùp cuûa AÁn Ñoä ñoäc laäp naêm 1950 ñaõ chính thöùc loaïi boû vieäc phaân chia giai caáp. Khoaûn 15 cuûa Hieán Phaùp caám moïi kyø thò döïa treân toân giaùo, chuûng toäc, giai taàng xaõ hoäi, phaùi tính vaø nôi sinh tröôûng. Vaø khoaûn 16 thieát ñònh caùc cô may ñoàng ñeàu cho taát caû moïi coâng daân lieân quan tôùi coâng aên vieäc laøm. Nhöng giöõa hai cöïc ñoù laø söï maäp môø vaø khuynh höôùng xu thôøi.
Theo truyeàn thoáng, xaõ hoäi AÁn thöôøng ñöôïc chia thaønh 4 giai caáp: giai caáp cao nhaát laø "Brahmani" goàm caùc tö teá, caùc ngöôøi trí thöùc, caùc nhaø chuù giaûi caùc vaên baûn thaùnh, daäy doã vaø truyeàn thuï; giai caáp thöù hai laø "Kshatriya" goàm caùc nhaø laõnh ñaïo quaân söï, caùc chieán só töùc giôùi thöôïng löu quaân söï; giai caáp thöù ba laø "Vaishya" goàm caùc thöông gia, caùc noâng daân vaø caùc ngöôøi chaên nuoâi suùc vaät; giai caáp thöù tö laø "Shudra" goàm caùc ngöôøi laøm thuû coâng ngheä, ñaày tôù vaø coâng nhaân thôï thuyeàn. Thaáp nhaát trong baäc thang xaõ hoäi laø caùc ngöôøi "ngoaøi giai caáp" thöôøng ñöôïc goïi laø caùc ngöôøi "paria" hay "khoâng theå ñuïng tôùi", vì caùc coâng vieäc oâ ueá vaø heøn haï hoï laøm nhö thu doïn veä sinh, chuøi röûa caàu tieâu vaø choân ngöôøi cheát. Hay nhöõng ngöôøi ñaõ vi phaïm caùc luaät leä vaø maát caùc quyeàn xaõ hoäi vaø toân giaùo nhö thaønh phaàn cuûa caùc giai caáp khaùc. Tuy nhieân, Mahatma Ganhdi, laø ngöôøi choáng laïi heä thoáng phaân chia giai caáp xaõ hoäi naøy, goïi hoï laø "con caùi cuûa Thieân Chuùa". Ngaøy nay nhöõng ngöôøi "paria" naøy thích töï ñònh nghóa hoï laø "dalit", nhöõng ngöôøi "bò aùp böùc".
Heä thoáng phaân chia giai caáp treân ñaây ñöôïc bieän minh bôûi Kinh Rig Veda, laø phaàn ñaàu cuûa kinh ñieån AÁn giaùo, theo ñoù giai caáp Brahmani cao nhaát baét nguoàn töø ñaàu cuûa thaàn taïo döïng Brahma, giai caáp Kshatiya vaø giai caáp Vaishya baét nguoàn töø hai caùnh tay vaø hai chaân cuûa thaàn Brahma, trong khi giai caáp Shudra thaáp nhaát baét nguoàn töø hai chaân cuûa thaàn.
Tuy nhieân, trong doøng thôøi gian moãi moät giai taàng xaõ hoäi noùi treân phaân chia thaønh nhieàu nhoùm nhoû khaùc nhau, vì caùc lyù do ñòa lyù, lòch söû, chuûng toäc vaø ngoân ngöõ. Ngay töø naêm 1931, töùc caùch ñaây 80 naêm, treân toaøn nöôùc AÁn ñaõ coù khoaûng 2,000 nhoùm khaùc nhau. Söï kieän naøy cho thaáy caùc giai taàng xaõ hoäi taïi AÁn khoâng phaûi laø caùc khoái thuaàn nhaát, nhöng ña daïng; vaø caùc nhoùm coù caùc ñieàu kieän soáng raát khaùc nhau tuøy theo vuøng hoï sinh soáng.
Thaät theá, caùc nghieân cöùu môùi nhaát lieân quan tôùi theá giôùi caùc giai caáp taïi AÁn Ñoä chöùng minh cho thaáy ngaøy nay caùc baát bình ñaúng xaõ hoäi tuøy thuoäc nôi möùc ñoä phaùt trieån cuûa vuøng mieàn, nhieàu hôn laø tuøy thuoäc giai taàng xaõ hoäi; nghóa laø chuùng tuøy thuoäc caùc ñieàu kieän lieân quan tôùi vieäc giaùo duïc, söï thaønh thò hoùa vaø coâng aên vieäc laøm.
Nhöõng ngöôøi thuoäc caùc giai caáp cao coäng taùc vôùi caùc ngöôøi thuoäc giai caáp thaáp hôn trong quaân ñoäi, trong caùc toå chöùc thöông maïi, hay hoï chia seû caùc khoâng gian vaø lôïi ích trong caùc toå chöùc giôùi treû. Nhöng khoâng bao giôø moät tö teá laïi ñi choân ngöôøi cheát, hay moät ngöôøi dalit ñöôïc pheùp chuû söï caùc leã nghi toân giaùo. Tuy ñaõ coá gaéng nhieàu, nhöng Ñaûng Quoác Ñaïi do baø Sonia Gandhi laõnh ñaïo cuõng ñaõ khoâng thaønh coâng trong vieäc huûy boû söï chia reõ vaø tình traïng baát bình ñaúng saâu xa naøy trong xaõ hoäi AÁn.
Caùc toân giaùo lôùn ñaõ luoân luoân choáng laïi vieäc phaân chia giai caáp trong xaõ hoäi AÁn Ñoä, baét ñaàu vôùi AÁn giaùo, roài Phaät giaùo hoài theá kyû thöù VI tröôùc coâng nguyeân, tieáp ñeán laø vôùi ñaïo Sikh hoài theá kyû XVI, cho tôùi vaøi traøo löu caûi caùch thuoäc theá kyû XIX vaø XX. Trong khi caùc toân giaùo ñeán töø ngoaøi nhö Hoài giaùo, baét ñaàu hieän dieän taïi AÁn Ñoä hoài theá kyû thöù X, hay Kitoâ giaùo ñaõ thu nhaän heä thoáng phaân chia giai caáp xaõ hoäi phaûn aùnh caùi cöùng nhaéc cuûa heä thoáng giai taàng xaõ hoäi cuûa AÁn giaùo. Xem ra heä thoáng naøy ñöôïc cuûng coá, thích öùng vaø lyù luaän hoùa theo caùc chieàu höôùng töông quan ngheà nghieäp vaø khaùch haøng cuûa theá kyû XX.
Trong nhieàu thaäp nieân qua, Kitoâ giaùo ñaõ tranh ñaáu cho quyeàn cuûa caùc anh chò em cuøng ñinh dalit kitoâ ñöôïc trôï giuùp, nhöng chính quyeàn AÁn Ñoä nhaát quyeát khoâng chaáp thuaän, vieän côù laø hoï ñaõ ñöôïc caùc Giaùo Hoäi kitoâ naâng ñôõ roài. OÂng Shailendra Awale, ngöôøi phoái hôïp toå chöùc trôï trôï giuùp xaõ hoäi cuûa caùc Giaùo Hoäi Tin Laønh taïi AÁn cho bieát caùc kitoâ höõu aán töï coi hoï ngang haøng vôùi ngöôøi aán thuoäc giai caáp cao, nhöng cao hôn nhöõng ngöôøi thuoäc gia caáp thaáp hôn. Vieäc töï phaùt theo Kitoâ giaùo giuùp ngöôøi dalít ra khoûi caùc coät buoäc truyeàn thoáng, nhöng laïi khieán cho hoï trôû thaønh naïn nhaân cuûa baïo löïc. Vieäc theo Kitoâ giaùo thay ñoåi tuøy töøng vuøng, vaø coù caùc lyù do kinh teá xaõ hoäi. Caùc thöøa sai ngoaïi quoác ñaõ trôï giuùp vaät chaát tinh thaàn cho caùc anh chò em dalít, khieán cho hoï coù ñöôïc neàn giaùo duïc cao hôn. Caùc theá heä sau naøy theo Kitoâ giaùo vì nhieàu lyù do khaùc nhau, ñaëc bieät vì caên tính kitoâ môùi meû giuùp hoï soáng kinh nghieäm cuûa phaåm giaù vaø söï töï do cuûa baûn vò con ngöôøi.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn baøi phoûng vaán Linh Muïc Vinayak Jadav, doøng Teân, giaùo sö vaên chöông vaø baùo chí taïi ñaïi hoïc Thaùnh Xavieâ tænh Ahmedabad, veà cuoäc kieåm keâ daân soá vaø vieäc keâ khai giai caáp taïi AÁn Ñoä. Cha Jadav cuõng laø ngöôøi thaønh laäp nguyeät san nghieân cöùu caùc boä toäc "Adilok" vaø laø chuyeân vieân veà vaán ñeà giai caáp trong xaõ hoäi AÁn.
Hoûi: Thöa cha, caùc giai taàng xaõ hoäi aûnh höôûng treân xaõ hoäi AÁn ngaøy nay nhö theá naøo?
Ñaùp: Caùc bieåu hieäu beân ngoaøi cuûa heä thoáng phaân chia giai caáp taïi AÁn Ñoä ngaøy nay khoâng coøn hieån nhieân nhö tröôùc kia nöõa, khi ngöôøi ta coøn tuaân giöõ caùc luaät leä cöùng nhaéc cuûa vieäc kyø thò. Tuy nhieân, noù vaãn toàn taïi moät caùch tinh vi trong caùc thoùi quen kyø thò giöõa caùc giai taàng xaõ hoäi. Chaúng haïn, ñöôøng loái chính trò cuûa chính quyeàn daønh öu tieân cho giai caáp xaõ hoäi chaäm tieán hôn trong caùc toå chöùc cao hoïc hay coâng aên vieäc laøm trong vaøi laõnh vöïc coâng coäng, bò choáng ñoái kòch lieät bôûi caùc giai caáp cao hôn. Theá roài khoâng coù ai trong giai caáp cao laäp gia ñình vôùi moät ngöôøi thuoäc giai caáp thaáp hôn.
Hoûi: Theá coøn töông quan giöõa Kitoâ giaùo vaø caùc giai caáp xaõ hoäi aán thì sao thöa cha?
Ñaùp: Ñöùc tin kitoâ ñöôïc phoå bieán giöõa nhöõng ngöôøi thuoäc caùc giai caáp thaáp hôn trong xaõ hoäi vaø nhöõng ngöôøi ngoaøi giai caáp, vì Kitoâ giaùo chuû tröông thaêng tieán phaåm giaù vaø caùc quyeàn con ngöôøi cuõng nhö söï bình ñaúng giöõa taát caû moïi ngöôøi trong Nöôùc Chuùa. Tuy nhieân, Kitoâ giaùo cuõng ñaõ khoâng hoaøn toaøn thaønh coâng trong vieäc nhoå taän goác reã taâm thöùc phaân chia giai caáp naøy, laø taâm thöùc ñaõ aên saâu trong naõo traïng truyeàn thoáng cuûa ñaùm ñoâng. Caùc giai caáp cao hôn cho raèng tín höõu kitoâ baét nguoàn töø caùc giai taàng thaáp keùm hôn, vaø caû caùc ngöôøi thuoäc caùc giai caáp cao theo Kitoâ giaùo vaãn cho raèng caùc anh chò em kitoâ thuoäc caùc giai caáp thaáp hôn khoâng cao baèng hoï. Vaø thaät laø ñieàu ñaùng buoàn phaûi ghi nhaän raèng taïi mieàn nam AÁn Ñoä, nôi heä thoáng phaân chia giai caáp coù truyeàn thoáng khaét khe hôn, caû ngaøy nay nöõa caùc anh chò em kitoâ thuoäc caùc giai taàng thaáp keùm hôn vaãn tieáp tuïc bò kyø thò trong caùc nhaø thôø vaø caû ngoaøi nghóa trang nöõa. Khi trôû thaønh tín höõu kitoâ, raát nhieàu ngöôøi ñaõ caûi tieán ñieàu kieän kinh teá cuûa hoï, vaø trong moät caùch theá naøo ñoù, hoï ñaõ leo cao hôn treân baäc thang xaõ hoäi, nhöng taâm thöùc phaân chia giai caáp aên reã saâu trong neàn vaên hoùa AÁn Ñoä ñaõ khoâng bò caùc giaù trò kitoâ nhoå taän goác reã.
Hoûi: Thöa cha, caùc lôøi tín höõu aán giaùo toá caùo vieäc theo Kitoâ giaùo laøm naûy sinh ra caùc vuï baùch haïi kitoâ höõu, coù giaù trò naøo vaø coù ñaùng tin hay khoâng?
Ñaùp: Phong traøo theo Kitoâ giaùo laø keát quûa hoaït ñoäng cuûa caùc thöøa sai, ngay töø ñaàu ñaõ bò coi nhö laø moät ñe doïa ñoái vôùi söï oån ñònh cuûa xaõ hoäi coù ña soá daân theo AÁn giaùo. Nhöng maø chæ töø tieàn baùn theá kyû XX, khi naûy sinh ra phong traøo "Rasthriya Swayamsevak Sangh" töùc "toå chöùc aùi quoác AÁn", thì yù thöùc heä "moät quoác gia, moät toân giaùo, moät neàn vaên hoùa" môùi baét ñaàu lan traøn. Phong traøo naøy döïa treân noãi lo sôï AÁn giaùo seõ bò xoùa boû taïi aán Ñoä, vaø coi caùc ngöôøi khoâng theo AÁn giaùo ñeàu laø "ngöôøi ngoaïi quoác", khoâng xöùng ñaùng thuoäc vuøng ñaát naøy. Ñaây laø ñieàu hoaøn toaøn voâ lyù, nhöng vaãn coù ngöôøi theo. Ngoaøi ra, coøn coù moät ñaûng phaùi chính trò khaùc laø Ñaûng Nhaân Daân AÁn "Bharatiya Janata" laáy laïi caùc lôïi loäc cuûa "Toå chöùc aùi quoác AÁn", vaø tìm caùch chia reõ giöõa nhöõng ngöôøi theo AÁn giaùo vaø nhöõng ngöôøi khoâng theo AÁn giaùo, ñeå taïo ra moät neàn taûng baàu cöû coù lôïi cho caùc laõnh tuï cuûa mình. Noù ñaõ thaønh coâng moät phaàn, nhöng ñöôøng loái chính trò chia reõ ñoù ñaõ daãn ñöa tôùi caùc baïo löïc choáng laïi tín höõu hoài trong bang Gujarat, vaø choáng laïi tín höõu kitoâ trong bang Orissa.
Hoûi: Coù theå hoøa giaûi söï vaên minh tieán boä vôùi taâm thöùc phaân chia giai caáp hieän nay taïi AÁn Ñoä hay khoâng thöa cha?
Ñaùp: Khoâng coù xaõ hoäi naøo coù theå döïa treân moät yù thöùc heä thuø haän vaø kyø thò ñöôïc. Nhö Mahatma Gandhi ñaõ noùi: "caùc giai caáp xaõ hoäi laø moät veát nhô nhuïc nhaõ treân traùn cuûa AÁn Ñoä". Moät neàn giaùo duïc toát ñeïp hôn coäng vôùi caùc chaân trôøi luoân roäng môû hôn, caû qua vieäc di cö nöõa, töø töø seõ khieán cho heä thoáng phaân chia vaø kyø thò giai caáp bôùt ñeø naëng hôn treân xaõ hoäi AÁn. Tuy nhieân, teä naïn naøy vaãn toàn taïi döôùi caùc hình thöùc tinh vi hôn, nhöng khoâng phaûi vì theá maø khoâng maïnh meõ trong taâm thöùc cuûa ngöôøi daân AÁn. Thaät raát khoâng may laø ñöôøng loái chính trò cuûa nhaø nöôùc AÁn döôõng nuoâi söï chia reõ, vaø khieán cho vieäc nhoå taän goác reã heä thoáng phaân chia vaø kyø thò giai caáp naøy trôû thaønh khoù khaên hôn. Vaø nhö theá trong khi xaõ hoäi AÁn Ñoä khoâng theå cho pheùp mình coù caùc giai caáp, thì moät loaïi chính trò naøo ñoù laïi khoâng theå cho pheùp mình khoâng coù caùc giai caáp ñoù!
(Avvenire 7-11-2010)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)