Giaùo hoäi Chính thoáng Nga vaø
quyeàn toái thöôïng cuûa Ñöùc giaùo hoaøng
Giaùo hoäi Chính thoáng Nga vaø quyeàn toái thöôïng cuûa Ñöùc giaùo hoaøng.
[Chiesa on line 6/10/2010] - Kính thöa quyù vò, caùc baïn thaân meán. Sau nhieàu theá kyû chia caùch, caùc Giaùo hoäi Chính thoáng ñang chuaån bò trieäu taäp "Moät Coâng Ñoàng chung Chính thoáng". Maët khaùc, cuoäc ñoái thoaïi vaø hoøa giaûi giöõa caùc Giaùo hoäi Chính thoáng vaø Giaùo hoäi Coâng giaùo cuõng ñaõ ñaït ñöôïc nhieàu böôùc tieán ñaùng keå. Troïng ñieåm cuûa cuoäc ñoái thoaïi naøy laø quyeàn toái thöôïng cuûa Ñöùc giaùo hoaøng.
Cuoái thaùng 9 naêm 2010, UÛy ban thaàn hoïc quoác teá hoån hôïp Coâng giaùo vaø Chính thoáng ñaõ gaëp nhau taïi Vienna, AÙo quoác, ñeå thaûo luaän veà vai troø cuûa Giaùm muïc Roma, töùc Ñöùc giaùo hoaøng, trong thieân nieân kyû thöù nhöùt.
Ngöôøi caàm ñaàu phaùi ñoaøn Toøa thaùnh taïi cuoäc gaëp gôõ laø Ñöùc cha Kurt Koch, ngöôøi Thuïy só, taân chuû tòch Hoäi ñoàng Toøa thaùnh veà hieäp nhöùt Kitooâ giaùo. Ñaïi dieän cuûa caùc Giaùo hoäi Chính thoáng laø Ñöùc cha Joannis Zizoulas, Toång giaùm muïc Pergamon, moät nhaø thaàn hoïc raát ñöôïc ñöùc Thöôïng phuï ñaïi keát Bartholomeo I tin töôûng vaø ñoàng thôøi laø baïn vong nieân cuûa Ñöùc thaùnh cha.
Ngoaøi tröø ñöùc Thöôïng phuï Bulgaria, taát caû caùc Giaùo hoäi Chính thoáng ñeàu coù ñaïi dieän taïi cuoäc gaëp gôõ. Rieâng ñöùc Kyrill, Thöôïng phuï Mascova vaø toaøn nöôùc Nga ñaõ cöû Ñöùc cha Hilarion, ñaëc traùch ngoaïi vuï cuûa toøa Thöôïng phuï, laøm ñaïi dieän taïi cuoäc gaëp gôõ. Ñaây laø moät söï kieän ñaùng chuù yù, bôûi vì trong cuoäc gaëp gôõ taïi Ravenna, YÙ hoài naêm 2007, do coù söï baát ñoàng vôùi ñöùc Thöôïng phuï ñaïi keát Constantinople, toøa Thöôïng phuï Chính thoáng Mascova ñaõ khoâng cöû ñaïi dieän ñeán tham döï. Nhöng cuoái cuøng, söï baát ñoàng giöõa hai vò Thöôïng phuï ñaõ ñöôïc vöôït qua vaø taøi lieäu chung keát cuûa cuoäc gaëp gôõ taïi Ravenna ñaõ ñöôïc thoâng qua.
Taøi lieäu naøy khaúng ñònh raèng "tính toái thöôïng vaø coâng ñoàng tính töông thuoäc nhau". Rieâng trong ñoaïn 41, taøi lieäu nhaán maïnh ñeán nhöõng ñieåm chung vaø baát ñoàng giöõa hai beân.
Theo moät caâu noùi cuûa thaùnh Inhaxio Antiokia, hai beân "ñoàng yù raèng Roma, vôùi tö caùch laø Giaùo hoäi chuû toïa trong ñöùc aùi, ñaõ chieám giöõ ñòa vò chuû yeáu trong Kitoâ giaùo vaø do ñoù, Giaùm muïc Roma laø "nieân tröôûng" giöõa caùc Thöôïng phuï. Tuy nhieân, hai beân khoâng ñoàng yù vôùi nhau veà vieäc giaûi thích baèng chöùng lòch söû trong giai ñoaïn naøy lieân quan nhöõng ñaëc quyeàn cuûa Giaùm muïc Roma. Ñaây laø moät vaán ñeà ñaõ töøng ñöôïc hieåu baèng nhieàu caùch khaùc nhau trong thieân nieân kyû thöù nhöùt".
Keå töø cuoäc gaëp gôõ ôû Ravenna, cuoäc thaûo luaän veà nhöõng ñieåm baát ñoàng ñaõ ñaït ñöôïc nhieàu böôùc tieán toát ñeïp. Cuoäc thaûo luaän veà tính toái thöôïng cuõng ñaõ ñöôïc tieáp tuïc taïi cuoäc gaëp gôõ ôû Creta, Hy laïp, daïo muøa thu naêm 2008.
Thaùng 10 naêm 2009, taïi ñaûo Chypre, vôùi söï hieän dieän cuûa moät phaùi ñoaøn Chính thoáng Nga, UÛy ban thaàn hoïc hoån hôïp Coâng giaùo vaø Chính thoáng, tieáp tuïc thaûo luaän veà vieäc thöïc thi quyeàn toái thöôïng cuûa Giaùm muïc Roma trong nhöõng theá kyû ñaàu cuûa kyû nguyeân thöù nhöùt. Ñaây cuõng chính laø ñeà taøi ñöôïc tieáp tuïc thaûo luaän taïi cuoäc gaëp gôõ Vienna. Nhöng ngay töø ñaàu, caùc tham döï vieân ñaõ phaûi söûng soát khi phaùi ñoaøn Chính thoáng Nga ñöa ra moät soá vaán naïn veà nhöõng gì ñaõ ñöôïc ñoàng yù taïi caùc cuoäc gaëp gôõ tröôùc, nhöùt laø taïi Creta naêm 2008.
Vaán naïn chính maø phaùi ñoaøn chính thoáng Nga neâu leân ñaõ ñöôïc Ñöùc toång giaùm muïc Hilarion toùm taét nhö sau: taøi lieäu Creta hoaøn toaøn coù tính caùch lòch söû vaø chæ noùi ñeán vai troø cuûa Giaùm muïc Roma trong thieân nieân kyû thöù nhöùt. Taøi lieäu khoâng nhaéc tôùi caùc vò Giaùm muïc cuûa caùc Giaùo hoäi ñòa phöông khaùc trong thieân nieân kyû thöù nhöùt vaø nhö vaäy taïo ra caûm töôûng sai laàm veà söï phaân quyeàn trong Giaùo hoäi tieân khôûi. Hôn nöõa, taøi lieäu cuõng khoâng heà ñeà caäp ñeán quyeàn taøi phaùn cuûa Giaùm muïc Roma ñoái vôùi Ñoâng phöông trong theá kyû thöù nhöùt".
Do ñoù, phaùi ñoaøn Chính thoáng Nga yeâu caàu khoâng neân xem taøi lieäu Creta nhö moät vaên kieän chính thöùc cuûa UÛy ban thaàn hoïc hoån hôïp maø chæ nhö moät taøi lieäu laøm vieäc cho nhöõng thaûo luaän chuyeân saâu hôn maø thoâi.
Veà phaàn mình, hai vò ñoàng chuû tòch cuûa UÛy ban laø Ñöùc cha Koch vaø Ñöùc toång giaùm muïc Joannis Zizoulas ñeàu coâng nhaän nhöõng thaønh quaû tích cöïc cuûa cuoäc gaëp gôõ taïi Vienna.
Ñöùc cha Koch nhìn nhaän nhöõng khaùc bieät giöõa ngöôøi Coâng giaùo vaø Chính thoáng: ngöôøi Coâng giaùo nhaán maïnh ñeán tính toái thöôïng cuûa Ñöùc giaùo hoaøng vaø xem nheï coâng ñoàng tính.
Veà phaàn mình, Ñöùc cha Zizoulas noùi raèng Chính thoáng giaùo caàn laøm saùng toû quan nieäm cuûa mình veà tính toái thöôïng cuõng nhö ngöôøi Coâng giaùo caàn ñaåy maïnh yù nieäm veà coâng ñoàng tính. Vò Toång giaùm muïc Chính thoáng naøy ghi nhaän raèng lòch söû cuûa Kitoâ giaùo trong thieân nieân kyû thöù nhöùt cho thaáy raèng Giaùo hoäi Roma laø phoå quaùt, ñöôïc nhìn nhaän coù moät vai troø ñaëc bieät, nhöng Ñöùc giaùo hoaøng luoân thöïc thi quyeàn toái thöôïng baèng caùch tham khaûo yù kieán cuûa caùc Giaùm muïc khaùc.
Tuy nhieân, Ñöùc toång giaùm muïc Hilarion, ñaïi dieän phaùi ñoaøn Chính thoáng Nga, ñaõ khoâng ñoàng quan ñieåm vôùi Ñöùc cha Zizoulas. Theo Ñöùc cha Hilarion, lòch söû cuûa Kitoâ giaùo trong thieân nieân kyû thöù nhöùt cho thaáy raèng Giaùm muïc Roma chæ coù quyeàn taøi phaùn taïi Taây phöông maø thoâi. Trong khi ñoù taïi Ñoâng phöông, caùc laõnh thoå Giaùo hoäi laïi ñöôïc phaân chia giöõa 4 vò Thöôïng phuï Constantinople, Alexandria, Antiokia vaø Gierusalem.
Ñöùc cha Hilarion khaúng ñònh raèng Giaùm muïc Roma khoâng heà thöïc thi quyeàn taøi phaùn tröïc tieáp taïi Ñoâng phöông maëc duø coù moät vaøi tröôøng hôïp haøng giaùo phaåm ñoâng phöông nhôø ngaøi ñöùng ra laøm troïng taøi trong caùc cuoäc tranh caõi thaàn hoïc. Theo ñöùc cha Hilarion, khoâng neân xem nhöõng tröôøng hôïp naøy nhö baèng chöùng cuûa quyeàn toái thöôïng cuûa giaùm muïc Roma trong Giaùo hoäi phoå quaùt.
CV.