Giaùo Hoäi vaø cô may
söû duïng kyõ thuaät soá
Giaùo Hoäi vaø cô may söû duïng kyõ thuaät soá.
Phoûng vaán oâng Derrick De Kerckhove, chuyeân vieân xaõ hoäi hoïc, giaùo sö veà truyeàn thoâng taïi ñaïi hoïc Federico II Napoli, nam Italia.
(Avvenire 21-4-2010; Wikipedia) - Trong caùc ngaøy 22-24 thaùng 4 naêm 2010 Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc Italia ñaõ toå chöùc ñaïi hoäi truyeàn thoâng laàn thöù II veà ñeà taøi "Caùc chöùng nhaân kyõ thuaät soá. Caùc göông maët vaø ngoân ngöõ trong kyû nguyeân truyeàn thoâng giao thoa". Trong soá 1,300 tham döï vieân ñaõ coù 20 Hoàng Y, Toång Giaùm Muïc, Giaùm Muïc, cuõng nhö haøng traêm linh muïc, tu só nam nöõ ñaëc traùch truyeàn thoâng vaø 250 kyù giaû cuûa 180 tôø baùo giaùo phaän. Ñaïi hoäi truyeàn thoâng laàn thöù I ñaõ ñöôïc trieäu taäp hoài naêm 2001 veà ñeà taøi "Parabole truyeàn thoâng". Muïc ñích cuûa ñaïi hoäi laø cuûng coá daán thaân cuûa Giaùo Hoäi Italia trong laõnh vöïc truyeàn thoâng vaø söû duïng caùc kyõ thuaät taân tieán cho vieäc rao giaûng Tin Möøng. Trong soá caùc thuyeát trình vieân cuõng coù giaùo sö Derrick De Kerckhove.
Giaùo sö De Kerckhove laø nhaø xaõ hoäi hoïc noåi tieáng ngöôøi Bæ, nhöng coù quoác tòch Canada, naêm nay 66 tuoåi. Laø chuyeân vieân veà truyeàn thoâng noåi tieáng theá giôùi, oâng laø giaùm ñoác cuûa Chöông trình McLuhan veà Vaên hoùa Kyõ thuaät, vaø hieän ñang daäy moân truyeàn thoâng taïi ñaïi hoïc Federico II tænh Napoli, Nam Italia, veà "Caùc phöông phaùp vaø phaân tích caùc nguoàn treân maïng", "Xaõ hoäi hoïc cuûa neàn vaên hoùa kyõ thuaät soá", "Xaõ hoäi hoïc cuûa ngheä thuaät soá".
Giaùo sö De Kerckhove cuõng laø taùc giaû cuûa cuoán saùch töïa ñeà "Da cuûa vaên hoùa cuûa söï thoâng minh noái keát". Trong caùc naêm 1983-1995 giaùo sö ñaõ vieát caùc baøi khaûo luaän cho nguyeät san "Truyeàn Thoâng" Italia. Hieän oâng cuõng laø giaùo sö taïi ñaïi hoïc Toronto Canada vaø Tours beân Phaùp.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn moät soá nhaän ñònh cuûa giaùo sö veà Giaùo Hoäi vaø cô may söû duïng kyõ thuaät soá.
Hoûi: Thöa giaùo sö De Kerckhove, Giaùo Hoäi coâng giaùo ñaõ luoân luoân coù yù thöùc veà khoâng gian moät caùch heát söùc maïnh meõ. Cô caáu cuûa Giaùo Hoäi döïa treân caùc giaùo phaän, laø caùc ñôn vò phaân chia dòa phöông. Chuùng ta coù ñang tieán tôùi moät söï boå tuùc giöõa ñòa phaän vaø khoâng gian cuûa kyõ thuaät soá hay khoâng? Hay trong moät nghóa naøo ñoù, theá giôùi kyõ thuaät soá seõ thaéng theá, ít nhaát trong caùc vuøng thaønh thò lôùn, laø caùc vuøng di ñoäng vaø thay ñoåi?
Ñaùp: Toâi thaønh thaät tin raèng söï boå tuùc giöõa vaät chaát vaø theá giôùi aûo, giöõa söï hieän dieän gaàn vaø söï hieän dieän xa, seõ luoân luoân caàn thieát ñoái vôùi moïi chieàu kích cuûa cuoäc soáng con ngöôøi. Toâi khoâng ñoàng yù vôùi lyù thuyeát "duy thieân thaàn", maëc duø noù do oâng McLuhan ñeà nghò, theo ñoù seõ xaûy ra söï kieän vaät chaát bieán maát, vaø con ngöôøi seõ trôû veà tình traïng soáng cuûa caùc thieân thaàn, coù linh hoàn nhöng khoâng coù thaân xaùc. Ñoù laø ñieàu khoâng ñuùng vaø ñaøng khaùc cuõng khoâng theå loaïi boû ñöôïc thaân xaùc.
Trong söï hoãn loaïn lôùn cuûa theá giôùi truyeàn thoâng, cuûa caùc maïng, caùc ngaân haøng döõ kieän, döï phoùng ñem caên tính vaø caû hình aûnh cuûa chuùng ta - neáu khoâng phaûi laø toaøn con ngöôøi cuûa chuùng ta - ñeán khaép nôi, taát caû gaén lieàn vôùi thaân xaùc chuùng ta, laø ñieåm quy chieáu neàn taûng. Dó nhieân, töông quan cuûa con ngöôøi ñaõ bò "ñieän hoùa" vôùi khoâng gian haàu nhö trôû thaønh thaàn thieâng - con ngöôøi trôû thaønh trung taâm ôû khaép moïi nôi vaø khoâng coù bieán giôùi - tuy nhieân, noù khoâng trôû thaønh tinh thaàn tinh tuyeàn. Toâi quan nieäm tính caùch khoâng gian cuûa heä thoáng Web nhö tính caùch khoâng gian cuûa trí tueä. Maïng löôùi laø khoâng gian trí tueä ñöôïc traûi daøi, ñöôïc chia seû, vaø coù cöôøng löïc meânh moâng, nhöng vaãn gaén lieàn vôùi thaân xaùc con ngöôøi. Chính vì theá traùi vôùi quan ñieåm cuûa thôøi phuïc höng, toâi goïi söï hieän dieän cuûa toâi trong theá giôùi naøy laø "ñieåm hieän höõu" nhaäy caûm duy nhaát.
Hoûi: Thöa giaùo sö, ngöôøi ta thöôøng noùi veà trang Web nhö laø moät yeáu toá ñaùnh laïc höôùng giaùo duïc, vaø daãn ñöa con ngöôøi tôùi choã troán chaïy noäi dung: con ngöôøi ngaøy caøng di ñoäng hôn, nhöng laïi ít thích hôïp hôn vôùi söï chuù yù vaø chieâm nieäm. Tuy nhieân, vôùi chöông trình Web 2.0 haøng trieäu ngöôøi ñaõ coù theå baét ñaàu vieát laùch moãi ngaøy... Chuùng ta laïi khoâng ñang ñöùng tröôùc moät tieán trình duy nhaát trong lòch söû, neáu khoâng giuùp trôû vaøo noäi taâm thì cuõng giuùp con ngöôøi neám höôûng caùc hoa traùi trí thöùc hay sao? Vaø ñaây laïi khoâng phaûi laø moät ích lôïi trí thöùc tích cöïc, trong khi vôùi truyeàn hình, xi neâ vaø rañio ngöôøi ta laïi khoâng bò rôi vaøo vieäc höôûng ích lôïi thuï ñoäng trong moät nghóa naøo ñoù, coù ñuùng vaäy khoâng thöa giaùo sö?
Ñaùp: Toâi hoaøn toaøn ñoàng yù vôùi nhaän xeùt cuûa quùy vò veà ñieåm naøy: nghóa laø heä thoáng maïng vaø caùc ñòa chæ Web laø moät tieán boä trong laõnh vöïc hieåu bieát, traùi ngöôïc vôùi nhieàu dieàu ngöôøi ta thöôøng laäp ñi laäp laïi lieân quan tôùi ñòa chæ baùch khoa Wikipedia, söï ngu doát cuûa "caùc theá heä sinh ra trong theá giôùi kyõ thuaät soá" vaân vaân vaø vaân vaân... Ñieän naêng ôû trong giai ñoaïn soá, vaø trong heä thoáng maïng cuûa noù, trong giai ñoaïn söï hieåu bieát cuûa noù, vaø lieân maïng laø heä thoáng thaàn kinh cuûa noù. Chuùng ta ñaõ böôùc vaøo trong moät giai ñoaïn hieåu bieát saâu xa vaø caù nhaân hoùa, qua söï töông taùc truyeàn thoâng ña dieän. Vaø cuõng ñuùng thaät laø chuùng ta ngaøy caøng vieát nhieàu hôn. Toâi coøn kinh hoaøng nhôù tôùi söï ghen töông cuûa toâi vôùi trieát gia, nhaø vaên, nhaø thô Voltaire cuûa Phaùp, khi toâi nghieân cöùu caùc buùt tích cuûa oâng ñöôïc thu thaäp trong 107 cuoán saùch, moãi cuoán daày 350 trang. Toâi nghó laø mình seõ khoâng bao giôø vieát ñöôïc nhieàu nhö vaäy. Nhöng khi nhìn treân baøn vieát cuûa mình, toâi nhaän thaáy trong hai naêm qua toâi ñaõ vieát hôn 6.000 ñieän thö vaø ñaõ ñoïc hôn 20.000 ñieän thö. Nhö theá thì maãu töï ñaâu ñaõ cheát. Hoan hoâ maãu töï!
Dó nhieân, coù ñuùng thaät laø heä thoáng lieân maïng khoâng môøi goïi hay thuùc ñaåy con ngöôøi ñi saâu vaøo chính mình ñeå suy xeùt, traùi laïi noù thuùc ñaåy con ngöôøi höôùng ngoaïi. Hình aûnh tìm thaáy treân ñòa chæ lieân maïng Facebook, ñoái vôùi nhieàu ngöôøi, coù theå trôû thaønh taùo baïo trong vieäc ñònh nghóa caên cöôùc rieâng cuûa hoï hôn laø ñieàu hoï vaãn nghó veà mình. Caên tính ñöôïc taïo döïng beân ngoaøi trí tueä, treân maøn hình vi tính. Giôø ñaây khoâng coøn phaûi laø thôøi gian cuûa "gnothi seauton - Haõy töï bieát mình" cuûa trieát gia Platone nöõa, maø laø giai ñoaïn cuûa vieäc "phani seauton - haõy toû loä chính mình".
Hoûi: Giaùo sö ñaõ noùi tôùi "neàn vaên minh video kitoâ". Trong nghóa naøo chuùng ta coù theå nhaän ra daáu veát kitoâ trong cuoäc caùch maïng kyõ thuaät soá, ñaëc bieät laø trong caùc trang Web nhö hieän nay thöa giaùo sö?
Ñaùp: Treân bình dieän naøy coù ba hieän töôïng trong heä thoáng lieân maïng ñaõ gaây aán töôïng cho toâi: thöù nhaát laø caùc ñòa chæ coâng coäng, thöù hai laø ñòa chæ cuûa "coäng ñoaøn vaên buùt" vaø thöù ba laø cuûa caùc nghóa trang trong Maïng. Caû ba ñeàu laáy höùng töø Kitoâ giaùo, caû khi hai loaïi ñaàu tieân ñaõ khôûi söï moät caùch chaâm bieám, vì thuø nghòch vôùi yù töôûng moät linh muïc giaûi toäi qua moät caùi maùy goïi cuûa ngheä só Greg Garwey ngöôøi Canada, goïi laø "Maùy giaûi toäi töï ñoäng". Nhöng ñòa chæ treân maïng cuûa oâng ñaõ gôïi höùng cho nhieàu saùng kieán khaùc treân Maïng vaø ñaõ laøm naûy sinh ra moät hieän töôïng nghieâm chænh, vôùi haøng ngaøn ñòa chæ ñuû loaïi khaùc ñeå "xöng toäi". Cuõng xaûy ra söï kieän nhö theá ñoái vôùi hieän töôïng thöù ba laø caùc nghóa trang aûo treân Maïng: coù haøng trieäu ñòa chæ nhö vaäy lieân quan tôùi söï haáp daãn cuûa moät leã nghi khoâng nhaát thieát gaén lieàn vôùi ñöùc tin kitoâ.
Tuy nhieân, hieän töôïng thöù hai naøy, thì traùi laïi, coù tính caùch tinh thaàn saâu xa vaø coù nguoàn höùng kitoâ thöïc söï: ñoù laø vieäc söû duïng Lieân Maïng ñeå chia seû caùc taät beänh, aâu lo, caùc vaán ñeà gia ñình hay caùc suy tö veà caùc khía caïnh khaùc nhau cuûa ñöùc tin, nhö nhieàu ñòa chæ Blog ñang laøm. Caùc ñòa chæ naøy treân Maïng khieán cho con ngöôøi trôû veà vôùi chieàu kích cuûa caùc coäng ñoaøn kitoâ tieân khôûi, trong ñoù caùc kitoâ höõu chia seû moïi söï vôùi nhau vaø cho nhau, yeâu thöông naâng ñôõ töông trôï nhau, nhöng giôø ñaây laø treân bình dieän toaøn caàu. Ñaây laø moät cô may ñoái vôùi taát caû moïi toân giaùo. Caû khi Giaùo Hoäi Coâng Giaùo xem ra coøn chôø ñôïi vò Giaùo Hoaøng cuûa heä thoáng Lieân Maïng, nhö Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ töøng laø vò Giaùo Hoaøng cuûa heä thoáng truyeàn hình.
Hoûi: Thöa giaùo sö De Kerckhove, trong soá caùc thöïc taïi do heä thoáng Web laøm naûy sinh ra nhö maïng löôùi xaõ hoäi, caùc ñoäng cô nghieân cuùu, caùc ñòa chæ Blog, ñieän thoaïi qua Maïng VoIP, vv... thöïc taïi naøo caùch maïng nhaát, nhöng chuùng ta laïi ñang khinh thöôøng caùc khaû naêng cuûa noù?
Ñaùp: Chaéc chaén Maïng löôùi xaõ hoäi chöa heát khieán cho chuùng ta ngaïc nhieân. Caùc saùng cheá môùi nhö Twitter do haõng Obvious Corporation tænh San Francesco Hoa Kyø saùng cheá hoài naêm 2006 chaúng haïn. Töø Twitter baét nguoàn töø ñoäng töø "tweet" coù nghóa hoùt líu lo. Twitter ngöôøi hoùt líu lo laø maïng löôùi dòch vuï xaõ hoäi khoâng maát tieàn, vaø ñòa chæ Blog nhoû coáng hieán cho ngöôøi söû duïng moät trang rieâng treân maïng, coù theå caäp nhaät vôùi caùc söù ñieäp daøi khoaûng 144 chöõ. Caùc saùng cheá nhö vaäy naûy sinh töø soá khoâng, vaø chuùng thay ñoåi phöông theá chia seû caù nhaân cuõng nhö caùc phöông theá töï veä xaõ hoäi, chính trò vaø kinh teá.
Töø ñieån baùch khoa treân Maïng Wikipedia coáng hieán cho chuùng ta kho taøng hieåu bieát toaøn caàu vôùi söï tham döï cuûa toaøn theá giôùi. YouTube ñaët ñeå vaøo tay moïi ngöôøi chuùng ta moät ngoøi buùt ñieän töû vaø trôû thaønh haõng thoâng taán Argus, laø haõng thoâng taán ñoäc laäp lôùn nhaát theá giôùi, cung caáp tin töùc vaø caùc baøi töôøng thuaät cho chuùng ta vôùi bieát bao nhieâu con maét giuùp nhìn thaáy bieát bao nhieâu vaán ñeà treân theá giôùi. Quyeàn löïc cuûa kyõ thuaät soá coäng vôùi quyeàn löïc cuûa heä thoáng Maïng thuoäc loaïi aûo thuaät, vôùi caùc aùp duïng tuyeät vôøi nhö aûo thuaät thôøi trung coå, vaø noù giaûi thích söï thaønh coâng cuûa caùc loaït phim cuûa Harry Potter. Nhöng phaùt minh caùch maïng nhaát cuûa thôøi ñaïi chuùng ta khoâng phaûi laø baûng hieäu hieän dieän treân trang Web hay nôi naøo khaùc, maø laø ñieän tín. Noù laø kyõ thuaät ñaàu tieân ñaõ ñaêt ñeå chung vaän toác cuûa aùnh saùng vôùi söï phöùc tap cuûa ngoân ngöõ loaøi ngöôøi. Moïi söï coøn laïi ñaõ phaùt trieån vôùi caùi luaän lyù cuûa heä thoáng.
(Avvenire 21-4-2010; Wikipedia)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)