Töông quan giöõa
Kitoâ giaùo vaø Hoài giaùo
Töông quan giöõa Kitoâ giaùo vaø Hoài giaùo.
Phoûng vaán Linh Muïc Francois Jourdan, thaàn hoïc gia kieâm chuyeân vieân Hoài giaùo hoïc, veà töông quan giöõa Kitoâ giaùo vaø Hoài giaùo.
Vatican (Avvenire 20-2-2010) - Trong caùc tuaàn vöøa qua nhaø xuaát baûn Lindau ñaõ cho phaùt haønh aán baûn tieáng YÙ cuoán saùch cuûa cha Francois Jourdan, töïa ñeà "Thieân Chuùa cuûa tín höõu Kitoâ, Thieân Chuùa cuûa tín höõu hoài. Caùi gì hieäp nhaát chuùng ta, caùi gì chia reõ chuùng ta?" Saùch do oâng Reùmi Brague, giaùo sö daäy moân Trieát lyù A raäp taïi ñaïi hoïc Sorbonne vaø ñaïi hoïc Ludwig Maximilian Muechen, vieát lôøi töïa.
Linh Muïc Francois Jourdan laø thaàn hoïc gia kieâm chuyeân vieân Hoài giaùo hoïc. Cha ñaõ töøng laø giaùo sö taïi Hoïc Vieän Giaùo Hoaøng nghieân cöùu AÙ raäp vaø Hoài giaùo taïi Roma vaø Hoïc Vieän Coâng Giaùo Paris. Hieän nay cha ñang laøm vieäc truyeàn giaùo Beân Phi Luaät Taân.
Töø maáy thaäp nieân qua Hoài giaùo thöôøng bò coi laø moät yeáu toá gaây baát oån cho cuoäc soáng xaõ hoäi taân tieán. Noù ñaùnh laïc höôùng, noù gaây aâu lo vaø taïo kinh hoaøng.
Nhöng söï hieåu bieát maø chuùng ta coù veà Hoài giaùo thöôøng quùa phieán dieän hôøi hôït beà ngoaøi, maø khoâng ñi vaøo chieàu saâu cuûa noù. Noùi chung ñaây cuõng laø tröôøng hôïp cuûa moïi toân giaùo khaùc treân theá giôùi, keå caû Kitoâ giaùo. Chaúng nhöõng khoâng ñöôïc bieát tôùi, ñaïo lyù cuûa caùc toân giaùo thöôøng khi coøn bò khinh reû vaø cheá nhaïo nöõa. Chính ñeå buø ñaép söï thieáu soùt naøy cha Francois Jourdan ñaõ vieát cuoán saùch noùi treân vaø phaân tích caùc tieàn ñeà noøng coát cuûa Kitoâ giaùo vaø Hoài giaùo.
Ñoàng thôøi cha cho thaáy caùc töông ñoàng beà ngoaøi vaø caùc khaùc bieät saâu xa giöõa hai toân giaùo nhö: quan nieäm khaùc nhau veà Thieân Chuùa, veà maïc khaûi, veà caùc ngoân söù, veà Kinh Thaùnh, veà töông quan giöõa Thieân Chuùa vaø con ngöôøi. Trong Hoài giaùo con ngöôøi phaûi hoaøn toaøn tuøng phuïc saùng kieán cuûa Thieân Chuùa, trong Kitoâ giaùo con ngöôøi ñöôïc môøi goïi böôùc vaøo trong giao öôùc cöùu ñoä Thieân Chuùa coáng hieán cho noù, vôùi taát caû söï töï do vaø yù thöùc traùch nhieäm.
Cha Jourdan cuõng chöùng minh cho thaáy söï xa laï giöõa Ñöùc Gieâsu Kitoâ cuûa Kitoâ giaùo vaø Isa, Ñöùc Gieâsu cuûa Kinh Coran. Thaùnh Phaoloâ bò Hoài giaùo vaø Do thaùi giaùo keát aùn vaø bò coi laø ngöôøi ñaõ saùng cheá ra Kitoâ giaùo, coù traùch nhieäm trong vieäc bieán Ñöùc Gieâsu lòch söû thaønh Ñöùc Gieâsu Con Thieân Chuùa. Theo cha Jourdan chæ vôùi söï trong saùng cuoäc ñoái thoaïi giöõa tín höõu Kitoâ vaø tín höõu hoài môùi ñem laïi söï trao ñoåi lôïi ích, giuùp hai beân toân troïng nhau. Vaø toân troïng nhau laø haøng raøo duy nhaát höõu hieäu coù theå ngaên chaën ñöôïc khuynh höôùng cuoàng tín vaø söï baát khoan nhöôïng.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn baøi phoûng vaán cha Francois Jourdan veà töông quan giöõa Kitoâ giaùo vaø Hoài giaùo.
Hoûi: Thöa cha Jourdan, töø nhieàu naêm qua Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II vaø Ñöùc Ñöông Kim Giaùo Hoaøng Bieån Ñöùc XVI ñaõ coå voõ vaø nhaán maïnh raát nhieàu treân söï caàn thieát phaûi ñoái thoaïi giöõa Kitoâ giaùo vaø Hoài giaùo. Cha thaáy coù ñieàu gì quan troïng nhaát caàn phaûi löu taâm trong cuoäc ñoái thoaïi naøy?
Ñaùp: Trong caùc töông quan giöõa tín höõu Kitoâ vaø tín höõu Hoài caàn phaûi toân troïng söï thaät vôùi chính mình vaø vôùi ngöôøi khaùc. Khoâng theå coù söï tin töôûng naøo vaø khoâng theå coù söï ñoái thoaïi naøo, khi ngöôøi ta ñeo maët naï ñeå che daáu caùc sôï haõi vaø caên cöôùc toân giaùo saâu xa cuûa mình. Vì theá cuoäc ñoái thoaïi phaûi ñöông ñaàu vôùi laõnh vöïc giaùo lyù cuûa caùc toân giaùo. Ñeå cho cuoäc ñoái thoaïi ñöôïc phong phuù khoâng ñöôïc thinh laëng ñoái vôùi nhöõng khaùc bieät giöõa caùc toân giaùo.
Hoûi: Thöa cha, chöôùc caùm doã cuõ coi Hoài giaùo laø moät laïc thuyeát Kitoâ ngaøy nay coù coøn khoâng hay ñaõ ñöôïc vöôït thaéng roài?
Ñaùp: Chöa. Noù chöa ñöôïc vöôït thaéng, vì ngöôøi ta coøn luoân luoân nghe laïi ñeà taøi naøy. Nhöng neáu lòch söû chöùng thöïc cho söï hieän dieän cuûa caùc coäng ñoaøn Kitoâ ñoâng phöông vaø do thaùi beân A Raäp vaøo thôøi Mahomeùt, giaû thuyeát do thaùi Kitoâ khoâng coù ñuû caùc neàn taûng ñeå ñöôïc uûng hoä moät caùch coù gía trò. Thaät laø ñieàu bình thöôøng khi moïi giaûi phaùp khaùc nhau ñaõ ñöôïc nghieân cöùu: laïc giaùo do thaùi, laïc giaùo Kitoâ, laïc giaùo do thaùi Kitoâ vv... Dó nhieân laø chuùng ta coù theå thaáy Hoài giaùo ñaõ vay möôïn cuûa Do thaùi giaùo vaø Kitoâ giaùo nhieàu yeáu toá nhö caùc phong traøo ngoä ñaïo hay ngoaïi giaùo ñaõ laøm. Nhöng Hoài giaùo ñaõ ñöôïc xaây döïng töø töø nhö laø moät toân giaùo môùi rieâng bieät, khoâng theå bò giaûn löôïc vaøo nhöõng gì noù ñaõ vay möôïn cuûa Do thaùi giaùo vaø Kitoâ giaùo.
Nhö laø chìa khoùa thaàn hoïc ñònh ñoaït coù theå noùi raèng vì thieáu Giao Öôùc kinh thaùnh trong Kinh Coran vaø trong giaùo lyù cuûa mình neân Hoài giaùo khoâng phaûi laø moät toân giaùo kinh thaùnh. Khoâng coù Giao Öôùc kinh thaùnh oâng Mahomeùt ñaõ khoâng bao giôø laø ngöôøi do thaùi, ngöôøi Kitoâ, hay ngöôøi do thaùi kitoâ. Caàn phaûi nhaán maïnh treân ñieåm noøng coát naøy, cuõng ñaõ ñöôïc chöùng thöïc trong Kinh Coran, ñeå toân troïng nhau trong caùc caên cöôùc rieâng cuûa chuùng ta.
Hoûi: Töø quan ñieåm cuûa Hoài giaùo coù caùc giaûi thích töông töï hay khoâng thöa cha?
Ñaùp: Thaàn hoïc hoùa laø neùt ñaëc thuø cuûa Kitoâ giaùo. Ngöôøi Hoài ñaõ khoâng tín lyù hoùa caùc laïc giaùo, nhöng khoâng vì ñoù maø khoâng cho raèng Kitoâ giaùo laø moät sai laïc, moät hình thöùc laïc giaùo. Theo ñoù caùc tín höõu Kitoâ laø caùc ngöôøi hoài coå xöa ñaõ bò laïc ñöôøng, do giaùo thuyeát veà Thieân Chuùa Ba Ngoâi, veà thieân tính cuûa Ñöùc Gieâsu, caùi cheát cuûa Ngöôøi treân thaäp giaù vaø söï phuïc sinh cuûa Ngöôøi. Vì theá caùc tín höõu Kitoâ laø nhöõng ngöôøi baát trung.
Hoûi: Thöa cha, cho tôùi möùc ñoä naøo thì ñöôïc pheùp thieát laäp caùc töông quan giöõa Kitoâ giaùo vaø Hoài giaùo?
Ñaùp: Giöõa caùc tín höõu caùc töông quan laø moät boån phaän. Nhöng giöõa caùc giaùo thuyeát thì tuyeät ñoái caàn phaûi coù caùc minh giaûi, bôûi vì taát caû moïi lôøi noùi cuûa hai toân giaùo ñeàu coù moät yù nghóa khaùc nhau, maëc duø caùc daùng veû beà ngoaøi xem ra gioáng nhau. Chuùng ta haõy laáy thí duï nhö thuyeát coi Abraham laø toå phuï chung cuûa caùc tín höõu Do thaùi, Kitoâ vaø Hoài giaùo, cuõng goïi laø thuyeát nhaùnh chung. Ñaây laø moät thuyeát doái traù. Nhö laø tín höõu Kitoâ toâi khoâng phaûi laø con chaùu cuûa Ibrahim trong Kinh Coran, laø ngöôøi ñaõ ñeán La Mecca vaø ñaõ nhaän ñöôïc moät cuoán saùch ñöôïc Trôøi ñoïc cho maø cheùp. Nhö laø tín höõu Kitoâ toâi ñaõ böôùc vaøo Giao Öôùc qua vieäc toâi ñöôïc röûa toäi trong Ñöùc Gieâsu, Ñaáng ñaõ thöïc hieän Giao Öôùc kinh thaùnh vaø roäng môû noù cho taát caû moïi ngöôøi vaø roäng môû Con Tim cuûa Thieân Chuùa cho loaøi ngöôøi. Ñaây laø caùc vieãn töôïng hoaøn toaøn khoâng ñöôïc bieát ñeán vaø khoâng theå ñöôïc chaáp nhaän trong Hoài giaùo. Toâi toân troïng quan ñieåm cuûa Hoài giaùo, nhöng neáu toâi muoán trung thaønh vôùi chaân lyù, thì noù baét buoäc toâi thöøa nhaän raèng noù töông öùng vôùi moät loä trình vaø moät quan ñieåm veà Thieân Chuùa hoaøn toaøn khaùc bieät.
Hoûi: Cha coù theå keå ra moät soá caùc khaùc bieät giöõa Kitoâ giaùo vaø Hoài giaùo hay khoâng?
Ñaùp: Trong Hoài giaùo coù söï nhaäy caûm raát maïnh meõ ñoái vôùi tính caùch sieâu vieät cuûa Thieân Chuùa duy nhaát, laø Ñaáng ôû treân taát caû vaø thoáng trò taát caû. Söï nhaäy caûm ñoù gaây aán töôïng raát lôùn. Nhöng moät Thieân Chuùa duy nhaát khoâng coù Giao Öôùc kinh thaùnh khieán cho Thieân Chuùa laø vò thoáng trò maø khoâng coù khoaûng troáng cho tính caùch khaùc bieät ñoái vôùi Thieân Chuùa, vaø cho caùc tín höõu khoâng theo Hoài giaùo ñoái vôùi Hoài giaùo. Tính caùch khaùc bieät vôùi Thieân Chuùa laø Giao Öôùc toân troïng söï töï do cuûa con ngöôøi vaø kích thích tinh thaàn traùch nhieäm cuûa con ngöôøi. Khi ñoù Thieân Chuùa coù theå laø Ñaáng Cöùu Ñoä nhö trong Kinh Thaùnh Cöïu Öôùc vaø Kinh Thaùnh Taân Öôùc, laø baø con vôùi nhau vaø laø hai toân giaùo kinh thaùnh duy nhaát, hai toân giaùo cuûa Giao Öôùc. Dó nhieân caùc tín höõu khoâng luoân luoân trung thaønh vôùi caùc quan ñieåm naøy veà Thieân Chuùa, nhöng ñoù laïi laø moät vaán ñeà khaùc.
Hoûi: Cuõng coù caùc hieåu laàm gaén lieàn vôùi caùc lôøi trích cuûa Chuùa Gieâsu trong Kinh Coran, coù phaûi theá khoâng thöa cha?
Ñaùp: Vaâng, ñuùng theá. Nhö quùy vò bieát: "Isa" laø teân cuûa Ñöùc Gieâsu trong Kinh Coran ñöôïc möôïn töø teân Edau, bieåu töôïng cho ñeá quoác Roma trong truyeàn thoáng do thaùi, laø tín höõu hoài. Kinh Coran gaùn cho Ñöùc Gieâsu caùc caâu noùi phuø hôïp vôùi giaùo lyù hoài choáng laïi Thieân Chuùa Ba Ngoâi, hay gaùn cho Ngöôøi töôùc hieäu Messia, nhöng hoaøn toaøn troáng roãng khoâng coù noäi dung kinh thaùnh, hoaëc caùc caûnh phuùc aâm maïo thö cuûa thaùnh Mattheâu giaû vaø cuûa Tieàn Phöùc AÂm thaùnh Giacoâbeâ, laø nhöõng taøi lieäu khoâng ñaùng tin caäy, maëc duø chuùng muoán keå laïi lòch söû cuoäc ñôøi Ñöùc Gieâsu. Chaúng haïn nhö vieäc Ñöùc Gieâsu laøm pheùp laï cho chim baèng ñaát seùt bay ñöôïc, hay caûnh Ñöùc Gieâsu coøn sô sinh maø ñaõ noùi ñöôïc vaø noùi vôùi caùc lôøi leõ raát khoân ngoan.
Hoûi: Caùc ñeà taøi nhö neàn xaõ hoäi hoïc toaøn caàu hoùa cuûa Hoài giaùo vaø ñieàu kieän soáng cuûa nöõ giôùi trong caùc nöôùc hoài giaùo coù naèm trong chöông trình ñoái thoaïi giöõa caùc tín höõu Kitoâ vaø caùc tín höõu hoài giaùo khoâng thöa cha?
Ñaùp: Coù chöù, bôûi vì ñoái thoaïi laø moät phöôùc laønh Thieân Chuùa ban cho chuùng ta ñeå giuùp thanh taåy caùc toân giaùo. Cuõng gioáng nhö moïi coâng vieäc vaø moïi ngöôøi caùc toân giaùo cuõng caàn phaûi lieân tuïc töï caûi caùch theo khaåu hieäu "Giaùo Hoäi luoân canh taân".
Hoài giaùo vaø ña soá caùc toân giaùo khaùc phaûi ñi tôùi choã ñoäc laäp vôùi chính trò, ñaït moät chaëng môùi trong lòch söû nhaân loaïi, vôùi söï ña nguyeân toân giaùo trong caùc xaõ hoäi, ñaït tôùi söï töï do toân giaùo ñích thöïc, cuõng nhö söï bình ñaúng giöõa hai phaùi nam nöõ. Ñaây laø coâng vieäc taùi giaûi thích caùc vaên baûn giaû thieát moät söï töï do lôùn hôn cuûa moïi toân giaùo. Ñaây laø moät ñieåm khoâng theå thieáu, nhöng vaãn chöa ñaït ñöôïc. Cuoäc ñoái thoaïi lieân toân laø moät loä trình caàn thieát cho neàn hoøa bình theá giôùi.
(Avvenire 20-2-2010)
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)