Nhaän ñònh veà thoâng ñieäp cuûa
Ñöùc thöôïng phuï ñaïi keát Constantinople
Nhaän ñònh veà thoâng ñieäp cuûa Ñöùc thöôïng phuï ñaïi keát Constantinople.
Thoå Nhó Kyø [Catholic on line 3/3/2010] - Kính thöa quyù vò, caùc baïn thaân meán. Thoâng ñieäp ñöôïc Ñöùc thöôïng phuï ñaïi keát Bartolomeo I, Thöôïng phuï Chính chính thoáng Constantinople cho coâng boá hoâm Chuùa nhöït 28 thaùng 2 naêm 2010 ñaõ taïo ñöôïc nhieàu tieáng vang beân ngoaøi Giaùo hoäi Chính thoáng. Trong thoâng ñieäp, Ñöùc thöôïng phuï ñaïi keát toá caùo nhöõng ngöôøi maø ngaøi goïi laø nhöõng thaønh phaàn chính thoáng "cuoàng tín" ñang choáng laïi nhöõng noã löïc ñaïi keát cuûa Giaùo hoäi Chính thoáng.
Muoán hieåu ñöôïc böùc thoâng ñieäp, thieát töôûng caàn nhìn laïi lòch söû cuûa Giaùo hoäi Chính thoáng trong theá kyû vöøa qua. Giaùo hoäi naøy ñang thoaùt ra khoûi thôøi kyø baùch haïi keùo daøi haøng bao theá kyû ñoái vôùi Chính thoáng Hy laïp, gaàn moät theá kyû ñoái vôùi Chính thoáng Nga vaø Ñoâng AÂu. Maëc daàu ñang khôûi saéc taïi Trung Ñoâng, Giaùo hoäi Chính thoáng vaãn coøn chòu nhieàu aùp löïc naëng neà cuûa hoài giaùo. Taïi nhöõng nôi khaùc nhö Phi Chaâu, Nam döông, Myõ Chaâu, Taây AÂu, Giaùo hoäi naøy ñang lôùn maïnh.
Hieän nay Constantinople vaø Mascova laø hai Toøa thöôïng phuï quan troïng nhöùt trong Chính thoáng giaùo. Rieâng Toøa thöôïng phuï Mascova ñang giöõ theá maïnh. Toøa thöôïng phuï Constantinople vaãn coøn tieáp tuïc gaëp nhieàu khoù khaên taïi Thoå Nhó Kyø, quoác gia coù ña soá daân theo Hoài giaùo. Caùc nhoùm hoài giaùo cöïc ñoan ñaõ taán coâng Toøa thöôïng phuï vaø chính phuû Thoå Nhó Kyø ñaõ tòch thu taøi saûn vaø nhieàu nguoàn lôïi khaùc cuûa Toøa thöôïng phuï.
Chính trong boái caûnh naøy maø Ñöùc thöôïng phuï ñaïi keát Constantinople cho coâng boá thoâng ñieäp hoâm Chuùa Nhöït 28 thaùng 2 naêm 2010.
Taát caû moïi Giaùo hoäi Kitoâ truyeàn thoáng ñeàu hieåu raèng Tin Möøng coù tính phoå caäp. Chuùa Gieâsu ñaõ truyeàn cho caùc moân ñeä cuûa Ngaøi: "Haõy ñi rao giaûng Tin Möøng cho moïi daân toäc, röûa toäi cho hoï nhaân danh Cha vaø Con vaø Thaùnh Thaàn". Tin Möøng vöôït qua ranh giôùi cuûa quoác gia, chuûng toäc vaø boä toäc. Tin Möøng ñöôïc ngoû vôùi toaøn theå nhaân loaïi.
Trong tieáng Hy laïp, töø ñöôïc duøng ñeå chæ tính phoå caäp laø "Katholicos", coù nghóa laø "theo toaøn theå". Keå töø thôøi coâng ñoàng Nice, Katholicos ñöôïc duøng trong Kinh Tin Kính ñeå chæ "Giaùo hoäi duy nhöùt, coâng giaùo vaø toâng truyeàn."
Ngöôøi Coâng giaùo thuoäc Giaùo hoäi Roma hieåu chöõ "Katholicos" hay "Coâng giaùo" theo nghóa ñòa lyù, nghóa laø chæ Giaùo hoäi treân khaép hoaøn caàu vaø hieäp nhöùt döôùi quyeàn laõnh ñaïo cuûa Ñöùc giaùo hoaøng. Trong khi ñoù, ñoái vôùi caùc tín höõu Chính thoáng, töø naøy chæ söï hieäp nhöùt trong ñöùc tin ñöôïc dieãn taû qua phuïng vuï, thôø phöôïng vaø caùch soáng voán gioáng nhau taïi moïi nôi treân theá giôùi. Rieâng caùc tín höõu Tin laønh thì laïi hieåu tính phoå caäp aáy nhö coäng ñoàng tín höõu vöôït leân treân moïi bieân giôùi cuûa caùc Giaùo hoäi.
Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, Toøa thöôïng phuï Constantinople hieåu töø "Katholicos" gaàn gioáng nhö Giaùo hoäi Coâng giaùo Roma. Theo nghóa naøy, Toøa thöôïng phuï Constantinople coù quyeàn toái thöôïng treân moïi Toøa thöôïng phuï Chính thoáng khaùc, keå caû nhöõng coäng ñoàng Chính thoáng khoâng tröïc thuoäc moät Toøa thöôïng phuï naøo, nhö tröôøng hôïp caùc coäng ñoàng Chính thoáng taïi Hoa kyø chaúng haïn.
Caùch hieåu naøy taïo ra vaán ñeà cho Toøa thöôïng phuï Constantinople. Neáu giaùo lyù Chính thoáng giôùi haïn quyeàn taøi phaùn cuûa Toøa thöôïng phuï vaøo laõnh thoå cuûa thaønh phoá Constantinople, thì laøm sao Toøa thöôïng phuï naøy laïi ñoøi quyeàn treân caùc Toøa thöôïng phuï khaùc?
Toøa thöôïng phuï Constantinople giaûi thích raèng ngöôøi Hy laïp ñaõ mang laïi cho theá giôùi trieát lyù Hy laïp vaø Kitoâ giaùo. Keá ñoù, Toøa thöôïng phuï ñaïi keát laø cô cheá duy nhöùt ñöôïc xem nhö hieän thaân cuûa gia saûn lòch söû phong phuù naøy. Do ñoù, Toøa thöôïng phuï naøy cuõng phaûi coù quyeàn treân caùc daân toäc khaùc.
Trong caùi nhìn cuûa Toøa thöôïng phuï Constantinople, danh xöng "Hy laïp" trong Giaùo hoäi Chính thoáng Hy laïp cuõng quan troïng nhö "tính Chính thoáng". Vaø bôûi vì caùc tín höõu Chính thoáng Hy laïp taûn maùc khaép nôi treân theá giôùi, cho neân quyeàn toái thöôïng cuûa Toøa thöôïng phuï Constantinople cuõng traûi daøi treân toaøn theá giôùi.
Dó nhieân, Toøa thöôïng phuï Mascova vaø haàu heát caùc Giaùo hoäi Chính thoáng khaùc khoâng chaáp nhaän caùi nhìn naøy.
Thaät ra,chæ töø naêm 1453, khi thaønh Constantinople rôi vaøo tay Hoài giaùo, Toøa thöôïng phuï Constantinople môùi trôû thaønh bieåu töôïng hieäp nhöùt cuûa nhöõng ngöôøi Hy laïp. Ñaây laø yeáu toá giuùp hoï traùnh khoûi söï ñoàng hoùa cuûa ngöôøi Hoài giaùo.
Coäng ñoàng toân giaùo naøo cuõng coù nhöõng ngöôøi tin raèng ôn Chuùa khoâng bò giôùi haïn trong ranh giôùi cuûa coäng ñoàng. Nhöng trong Chính thoáng giaùo thì traùi laïi, nhieàu ngöôøi cho raèng ôn Chuùa chí coù trong coäng ñoàng cuûa mình maø thoâi. Ñaây chính laø nhöõng ngöôøi maø trong thoâng ñieäp vöøa roài, Ñöùc thöôïng phuï Bartolomeo I goïi laø nhöõng keû "cuoàng tín", bôûi vì hoï khoâng chaáp nhaän caùi nhìn cuûa Toøa thöôïng phuï Constantinople veà quyeàn cuûa toøa thöôïng phuï naøy treân hoï cuõng nhö khoâng ñoàng yù vôùi cuoäc ñoái thoaïi ñaïi keát maø Toøa thöôïng phuï naøy ñang môû ra vôùi Giaùo hoäi Coâng giaùo vaø caùc Giaùo hoäi Kitoâ khaùc.
CV.