Maùu nhuoäm saân chuøa
Maùu nhuoäm saân chuøa.
"Maùu nhuoäm saân chuøa": ñaây laø ñeà taøi cuûa chuyeân muïc coâng giaùo vaø nhaân quyeàn tuaàn naøy cuûa chuùng toâi.
(Radio Veritas Asia 1/10/2009) - Kính thöa quí vò, caùc baïn thaân meán. Chuyeän xaûy ra taïi Chuøa Baùt Nhaõ, Laâm Ñoàng, trong nhöõng ngaøy vöøa qua, khoâng theå khoâng laøm cho chuùng ta quan ngaïi. Khi dieãn ra vuï vieäc Thaùi Haø, Ñöùc cha Cao Ñình Thuyeân, giaùm muïc Vinh tuyeân boá: "chuyeän cuûa Thaùi haø cuõng laø chuyeän cuûa Vinh". Trong söï hieäp thoâng Giaùo hoäi, ngöôøi Coâng giaùo naøo cuõng coù theå noùi: "chuyeän Thaùi Haø, chuyeän Tam Toøa, chuyeän Loan Lyù hay baát cöù chuyeän gì xaûy ra trong baát cöù coäng ñoàng naøo ôû Vieät nam cuõng laø chuyeän cuûa mình". Vaø trong tình lieân ñôùi, coù leõ ñaõ ñeán luùc ngöôøi Coâng giaùo cuõng coù theå noùi: "Chuyeän Baùt Nhaõ cuõng laø chuyeän cuûa mình". Laøm sao khi ñöùng tröôùc baát coâng, xuùc phaïm ñeán nhaân phaåm, ngöôøi moân ñeä cuûa Chuùa Kitoâ coù theå toû ra döûng döng ñöôïc.
Trong tình lieân ñôùi vaø caûm thoâng, thieát töôûng chuùng ta caàn tìm hieåu vuï vieäc.
Ñöôïc bieát Tu Vieän Baùt Nhaõ Laâm Ñoàng, gaén lieàn vôùi teân tuoåi cuûa moät thieàn sö noåi tieáng cuûa Vieät nam laø Thích Nhaát Haïnh, ngöôøi saùng laäp tu vieän Laøng Mai taïi Phaùp töø naêm 1982.
Maáy chuïc naêm sau, haït gioáng Laøng Mai ñaõ trôû thaønh moät ngaønh tu rieâng coù baûn saéc vaø ñaày söùc soáng trong ñôøi soáng taâm linh cuûa ngöôøi Vieät nam haûi ngoaïi cuõng nhö ngöôøi ngoaïi quoác.
Ñaàu thaùng 12 naêm 2005, thaày Nhaát Haïnh veà nöôùc vôùi 100 taêng thaân Laøng Mai ñaõ laøm daäy leân luoàng dö luaän choáng vaø uûng hoä töø nhieàu phía.
Cuõng trong thôøi kyø naày, thaày Ñöùc Nghi sang Laøng Mai tu taäp vaø ñöôïc uûy thaùc cho vieäc xaây tu vieän Baùt Nhaõ treân maûnh ñaát saün coù cuûa thaày taïi Laâm Ñoàng coù quy moâ ñuû cho 500 ngöôøi tu hoïc. Dó nhieân, thaày Ñöùc Nghi ñöôïc quyõ Laøng Mai taøi trôï nhöõng khoaûn tieàn xaây döïng raát lôùn töông xöùng vôùi coâng trình xaây döïng.
Ngaøy 7 thaùng 7 naêm 2006, qua coâng vaên soá 525, Ban Toân giaùo Chính phuû ñaõ chaáp nhaän cho taêng ni tu vieän Baùt Nhaõ tu taäp theo phaùp moân Laøng Mai. Sau ñoù, gaàn 400 tu só, haàu heát laø treû tuoåi ñaõ ñeán tu hoïc taïi ñaây.
Ngaøy 10 thaùng 9 naêm 2008, Tröôûng Ban Toân giaùo Chính phuû toá caùo taêng ni Laøng Mai vi phaïm luaät phaùp vaø vaøi ngaøy sau ñoù thì coâng an Laâm Ñoàng chæ thò truïc xuaát 400 tu só Laøng Mai ra khoûi tu vieän Baùt Nhaõ. Theá nhöng leänh truïc xuaát ñöôïc hoaõn laïi khi moät phieân hoïp khaån caáp ñöôïc toå chöùc taïi Saøi Goøn vôùi ñaày ñuû ñaïi dieän chính quyeàn caùc ban ngaønh lieân heä nhöng laïi khoâng coù ñaïi dieän Laøng Mai.
Thôøi gian tieáp theo, 400 taêng ni vaãn aån nhaãn nghieâm trì tu hoïc. Nhöng ñeán ngaøy 27, 28 vaø 29 thaùng 6 naêm 2009 thì coù khoaûng vaøi traêm ngöôøi tuoåi treû, haønh ñoäng theo kieåu xaõ hoäi ñen ñeán tu vieän Baùt Nhaõ, xoâng vaøo ñaäp phaù ñoà ñaïc, vöùt boû ñoà aên vaø vaät duïng cuûa tu só, khoaù cöûa ra vaøo vaø cuùp heát ñieän nöôùc. Theo hình aûnh vaø thoâng tin cuûa caùc thoâng taán xaõ nöôùc ngoaøi, ñaùm ngöôøi taán coâng tu vieän Baùt Nhaõ baèng lôøi leõ nhuïc maï qua loa phoùng thanh vaø bieåu ngöõ "ñaû ñaûo Laøng Mai..." Tu vieän hoaøn toaøn bò coâ laäp. Taêng ni leân maïng löôùi vi tính keâu cöùu khaép toaøn caàu. Thaày Ñöùc Nghi leân tieáng keâu goïi taêng ni phaûi rôøi khoûi tu vieän caøng sôùm caøng toát.
Tröôùc söï vieäc naày, haún nhieân Ban Toân giaùo vaø thaày Ñöùc Nghi ñeàu hieåu roõ raèng, moät khi ñaõ phaùt nguyeän xuaát gia, ngöôøi tu só ñaõ vöùt boû laïi taát caû moïi tieän nghi vaät chaát, nhaø cöûa, gia ñình laïi ñaèng sau. Maùi chuøa laø nôi duy nhaát ñeå moät nhaø tu nöông thaân. Xöa nay, keû xuaát gia chæ chuyeån chuøa chöù khoâng coù tröôøng hôïp bò ñuoåi ra khoûi chuøa khoâng nôi truù nguï. Ñaåy nhaø tu ra khoûi maùi chuøa duy nhaát laø moät hình thöùc huûy dieät moâi tröôøng sinh hoaït cuûa hoï. Caùc taêng ni khoâng coøn söï löïa choïn naøo hôn laø tieáp tuïc khieâm nhaãn tu haønh döôùi aùp löïc naëng neà cuûa moät hoaøn caûnh ñaày ñe doïa.
Giöõa thaùng 8 naêm 2009, giôùi thaåm quyeàn nhaø nöôùc Vieät Nam xaùc nhaän laø seõ truïc xuaát caùc taêng sinh vaø giaùo thoï Laøng Mai ra khoûi tu vieän Baùt Nhaõ sau ngaøy 2 thaùng 9 naêm 2009 neáu hoï khoâng chòu töï ñoäng boû chuøa ra ñi. Lyù do truïc xuaát ñöôïc neâu ra laø: Caùc tu só Laøng Mai coù nhöõng vaán ñeà "noäi boä baát oån" nhö thaày Ñöùc Nghi vôùi tö caùch chuû chuøa, töø choái tieáp tuïc baûo laõnh cho caùc taêng ni ôû laïi tu hoïc trong phaïm vi nhaø chuøa. Lyù do truïc xuaát khaùc ñöôïc neâu leân raèng, noäi dung caùc baøi giaûng theo tinh thaàn thieàn sö Nhaát Haïnh laø "baát hôïp phaùp" vaø khoâng ñöôïc giaùo hoäi cho pheùp!
Nguoàn tin 400 taêng ni tu vieän Baùt Nhaõ bò ñuoåi ra khoûi chuøa ñaõ laøm chaán ñoäng moâi tröôøng truyeàn thoâng ñaïi chuùng ôû haûi ngoaïi. Nhieàu caâu hoûi ñöôïc ñaët ra lieân quan tôùi vaán ñeà ñaâu laø nguyeân nhaân vaø ñoäng cô chuû yeáu cuûa söï vieäc xuaát hieän taáp naäp treân maïng löôùi truyeàn thoâng. Nhöõng caâu hoûi vaø caâu traû lôøi mang naëng tính giaû ñònh khoâng laøm ai thoûa maõn. Tuy nhieân, vai troø cuûa thieàn sö Nhaát Haïnh trong noäi tình Laøng Mai Baùt Nhaõ vaø höôùng giaûi quyeát cuûa Thaày nhö theá naøo vaãn laø caâu hoûi xuaát hieän haøng ñaàu trong chuoãi thaéc maéc, trao ñoåi vaø luaän ñaøm caøng ngaøy caøng doàn daäp.
Môùi ñaây, saùng Chuùa nhaät (27 thaùng 9 naêm 2009) tin taêng ni Laøng Mai ôû tu vieän Baùt Nhaõ bò nhöõng toaùn ngöôøi baïo ñoäng mang xe vaø gaäy goäc tôùi cöôõng böùc taêng ni leân xe vaø vöùt ra khoûi chuøa. Giöõa caûnh ban ngaøy ban maët, caùc tu só bò nhöõng toaùn ngöôøi haønh hung ñaùnh ñaäp thoâ baïo vaø hoát leân xe tröôùc söï chöùng kieán döûng döng, gaàn nhö ñoàng loõa cuûa caùc löïc löôïng an ninh vaø nhaân vieân coâng löïc. Caûnh baát nhaãn aáy ñaõ laøm daáy leân nhieàu caâu hoûi vaø nhöõng phaûn öùng löông tri saâu xa veà vai troø chính quyeàn, giaù trò ñaïo lyù, söï haønh xöû phaùp lyù vaø quyeàn soáng caên baûn nhaát cuûa con ngöôøi laø söï an toaøn veà maïng soáng taïi Vieät Nam hieän nay.
Vuï Laøng Mai Baùt Nhaõ khoâng phaûi laø moät tröôøng hôïp tình côø ñoät bieán. Ñaây laø moät dieãn tieán keùo daøi, xaûy ra töøng böôùc theo trình töï thôøi gian vaø keùo theo söï quan saùt, theo doõi roäng raõi cuûa ngöôøi Vieät ôû nöôùc ngoaøi vaø coäng ñoàng quoác teá. Ñaây cuõng khoâng phaûi ñôn thuaàn laø moät söï vieäc mang tính "noäi boä xung ñoät" giöõa Laøng Mai vaø Baùt Nhaõ; giöõa thaày Ñöùc Nghi vaø tu só theo phaùp moân Laøng Mai cuûa thaày Nhaát Haïnh; giöõa Ban Toân giaùo Nhaø nöôùc vaø nhoùm "dò giaùo". Nhöng ñaây chính laø uy tín, laø boä maët, laø bieåu töôïng noùi leân baûn chaát vaø baûn lónh cuûa söï laõnh ñaïo nhaø nöôùc Vieät Nam, thoâng qua caùc thaønh vieân ban beä nhö Ban Toân giaùo, Maët traän Toå quoác vaø Giaùo hoäi Phaät giaùo ñöôïc chính quyeàn uûng hoä. Tính nhaân baûn trong caùch giaûi quyeát vaán ñeà noùi leân baûn chaát; vaø tính toå chöùc trong caùch giaûi quyeát vaán ñeà noùi leân baûn lónh cuûa theá löïc laõnh ñaïo. Ñaùng tieác thay, tính nhaân baûn vaø tính toå chöùc haàu nhö ñaõ vaéng boùng trong söï coá Laøng Mai Baùt Nhaõ, khi söï truïc xuaát bieán thaønh "gioáng nhö laø" cuoäc traán aùp vaø baïo haønh.
Traû lôøi cuoäc phoûng vaán cuûa ñaøi phaùt thanh AÙ Chaâu Töï Do, RFA, giaùo sö Traàn Kieâm Ñoaøn ñaõ nhaän ñònh nhö sau:
"Moät chính quyeàn laønh maïnh trong moät quoác gia ñoäc laäp, coù chuû quyeàn, coù hieán phaùp laø phaûi ñem luaät phaùp laøm choã döïa. Toân troïng luaät phaùp ñeå baûo veä ngöôøi daân laø tieâu chí haøng ñaàu trong vai troø laõnh ñaïo. Tu vieän Baùt Nhaõ vaø 400 taêng ni tu theo phaùp moân Laøng Mai laø cô sôû vaät chaát vaø toå chöùc nhaân söï hôïp phaùp ñöôïc chính quyeàn Vieät Nam cho pheùp xaây döïng vaø sinh hoaït. Khi coù hieän töôïng ñöôïc xem laø baát thöôøng hay phi phaùp xaûy ra trong moät toå chöùc hôïp phaùp, vaán ñeà caàn phaûi ñöôïc giaûi quyeát thoâng qua caùc cô cheá luaät phaùp phaân minh vaø vaên hoaù, nhö thaûo luaän, hoäi nghò, toaø aùn... ñeå xöû lyù raïch roøi nhöõng söï choâng cheânh, sai traùi theo luaät ñònh. Tröôøng hôïp Laøng Mai Baùt Nhaõ, neáu coù chaêng nhöõng bieåu hieän sai leänh töø phía taêng sinh vaø giaùo thoï theo quan ñieåm cuûa chính quyeàn, taïi sao hoï khoâng ñöôïc pheùp giaûi thích vaø bieän minh coâng khai, tröôùc khi nhaän nhöõng chæ thò truïc xuaát mang tính caùch aùp ñaët moät chieàu töø phía giôùi chöùc coù thaåm quyeàn?"
Trong moät laù thö gôûi cho caùc caáp laõnh ñaïo nhaø nöôùc coäng saûn Vieät nam, moät nhaø baùo töï do kyù teân laø Hoaøng Höng cuõng neâu leân vaán ñeà: "oâi khoâng theå tin ñöôïc raèng moät vieäc baát nhaãn, taøn baïo taàm côõ nhö theá coù theå ngang nhieân xaûy ra treân moät ñaát nöôùc coù phaùp luaät, coù söï laõnh ñaïo toaøn dieän vaø trieät ñeå cuûa moät Ñaûng luoân töï khaúng ñònh laø ñaïi dieän cao quí cuûa nhaân daân. Nhaát laø, theo caùc chöùng nhaân noùi treân caùc phöông tieän truyeàn thoâng, moät lôøi keâu cöùu ñeán laõnh ñaïo tænh Laâm Ñoàng, huyeän Baûo Loäc, ñeàu bò laïnh luøng töø choái".
Taùc giaû laù thö lo ngaïi veà vieäc mình leân tieáng nhö sau: "Toâi khoâng theå caàm noåi loøng mình, buoäc phaûi vieát thö naøy gôûi ñeán caùc vò, maëc duø bieát raèng coù theå seõ gaây thuø chuoác oaùn vôùi moät soá ngöôøi, coù theå gaëp khoù khaên nguy hieåm cho chính baûn thaân. Nhöng toâi saün saøng chaáp nhaän moïi gian nguy cho baûn thaân, chæ mong tieáng noùi nhoû nhoi naøy ñeán ñöôïc tai caùc vò".
Thieát töôûng ñaây cuõng phaûi laø taâm tình cuûa nhöõng ngöôøi moân ñeä Chuùa Kitoâ khi ñöùng tröôùc baát coâng: daùm noùi leân tieáng noùi cuûa mình, duø bieát "coù theå gaëp khoù khaên cho chính baûn thaân".
Chuùng toâi xin taïm ngöng chuyeân muïc coâng giaùo vaø nhaân quyeàn tuaàn naøy taïi ñaây. Xin thaân aùi chaøo quí vò vaø caùc baïn vaø heïn gaëp laïi vaøo thöù Naêm tuaàn sau.
Chu Vaên