Nhöõng khoù khaên cuûa
Giaùo hoäi Coâng giaùo thaàm laëng taïi Trung Quoác
Nhöõng khoù khaên cuûa Giaùo hoäi Coâng giaùo thaàm laëng taïi Trung Quoác.
Hong Kong [Chiesa 3/12/2009] - Kính thöa quyù vò, caùc baïn thaân meán. Chæ trong hai ngaøy, caùc tín höõu Coâng giaùo thuoäc Giaùo hoäi thaàm laëng phaûi ñöùng tröôùc moät choïn löïa khoù khaên: hoaëc theo chæ ñaïo cuûa Ñöùc hoàng y Tarcisio Bertone, Quoác vuï khanh Toøa Thaùnh hoaëc nghe nhöõng höôùng daãn cuûa Ñöùc hoàng y Joseph Zen Ze Kiun (Traàn Nhaät Quaân), cöïu Giaùm muïc Hongkong.
Caû hai vò Hoàng y naøy ñeàu coù lyù ñeå quan taâm ñeán Giaùo hoäi taïi Trung Quoác. Ñöùc hoàng y Bertone hieän ñang laø Quoác vuï khanh Toøa Thaùnh vaø nhö vaäy laø ngöôøi chòu traùch nhieäm veà "ñòa lyù chính trò" cuûa Giaùo hoäi hoaøn vuõ. Ñöùc hoàng y Zen, cöïu Giaùm muïc Hongkong vaø UÛy ban ñöôïc Toøa thaùnh thieát laäp, ñöôïc trao traùch nhieäm theo doõi vieäc thöïc thi nhöõng chæ thò maø Ñöùc thaùnh cha Beneñitoâ XVI ñaõ ñeà ra trong laù thö gôûi cho ngöôøi Coâng giaùo trung quoác daïo thaùng 6 naêm 2007.
Caû hai vò Hoàng y ñeàu thuoäc doøng Salesien Don Bosco vaø bieát nhau trong nhieàu naêm. Nhöng ñieàu ñoù khoâng aûnh höôûng ñeán söï kieän hai vò thöôøng coù caùi nhìn khaùc nhau veà Giaùo hoäi taïi Trung Quoác. Trong khi Ñöùc hoàng y Quoác vuï khanh Toøa Thaùnh coù caùi nhìn "thöïc teá" thì Ñöùc hoàng y cöïu Giaùm muïc Hongkong laïi laø ngöôøi thích noùi thaúng noùi thaät. Caû hai vò ñeàu cho raèng mình laø ngöôøi giaûi thích ñuùng ñaén laù thö cuûa Ñöùc Thaùnh Cha.
Trong nhöõng tuaàn leã gaàn ñaây, söï vieäc xaûy ñeán cho moät vò Giaùm muïc thuoäc Giaùo hoäi thaàm laëng taïi Trung Quoác cho thaáy caùi nhìn khaùc bieät cuûa hai vò Hoàng y naøy.
Vò Giaùm muïc ñöôïc nhaéc ñeán laø Ñöùc cha Francis An Shuxin, 60 tuoåi, Giaùm muïc phoù giaùo phaän Baoding, maø Giaùm muïc chính toøa laø Ñöùc cha James Su Zhimin, 75 tuoåi, ñaõ bò giaùm giöõ taïi moät nôi khoâng ai bieát ñöôïc töø naêm 1996. Chính Ñöùc cha An cuõng ñaõ traûi qua 10 naêm trong tuø. Ngaøi ñöôïc traû töï do ngaøy 24 thaùng 8 naêm 2009 nhöng phaûi traû moät giaù ñaét: ñeå ñöôïc töï do thi haønh chöùc vuï, ngaøi phaûi gia nhaäp Hoäi coâng giaùo aùi quoác Trung Quoác, moät toå chöùc do chính phuû coäng saûn Trung Quoác thaønh laäp vaø ñieàu ñoäng nhaèm bieán Giaùo hoäi taïi Trung Quoác thaønh Giaùo hoäi töï trò. Trong laù thö gôûi cho ngöôøi Coâng giaùo Trung Quoác, Ñöùc thaùnh cha ñaõ khaúng ñònh raèng söï hieän höõu cuûa toå chöùc naøy laø ñieàu hoaøn toaøn khoâng phuø hôïp vôùi Giaùo lyù Coâng giaùo.
Quyeát ñònh cuûa Ñöùc cha An ñaõ khieán cho nhieàu linh muïc vaø giaùo daân thaát voïng. Baodinh laø moät giaùo phaän thuoäc tænh Hebei. Ñaây laø vuøng coù ñoâng ngöôøi Coâng giaùo nhöùt taïi Trung Quoác. Ngöôøi ta öôùc tính trong vuøng naøy coù ít nhöùt moät trieäu röôûi ngöôøi Coâng giaùo maø phaàn lôùn thuoäc Giaùo hoäi thaàm laëng, nghóa laø khoâng ñöôïc nhaø nöôùc nhìn nhaän. Ngoaøi Ñöùc giaùm muïc phoù cuûa giaùo phaän Baoding, coøn coù hai vò Giaùm muïc khaùc taïi Hebei hieän cuõng ñang bò giam tuø. Ñöùc cha Cosmas Shi Enxiang, Giaùm muïc Yixian, 85 tuoåi, ñaõ bieät voâ aâm tín keå töø khi bò baét giöõ ngaøy 13 thaùng 4 naêm 2001 vaø Ñöùc cha Julius Jia Zhiguo, Giaùm muïc Zhengding, 74 tuoåi, bò baét laïi hoài cuoái thaùng 3 naêm 2009.
Cuøng vôùi Ñöùc cha An, coøn coù hai linh muïc khaùc trong giaùo phaän cuõng ñöôïc traû töï do, cuõng vôùi ñieàu kieän laø hoï phaûi gia nhaäp Hoäi coâng giaùo aùi quoác. Ñoái vôùi moät soá Giaùm muïc, linh muïc vaø giaùo daân, haønh ñoäng cuûa Ñöùc cha An vaø hai vò linh muïc noùi treân chaúng khaùc naøo moät söï phaûn boäi, töùc chaïy theo keû thuø. Nhöng trong caùi nhìn cuûa moät soá khaùc, thì ñaây laø moät böôùc caàn thieát ñeå ra khoûi tình traïng "haàm truù". Ñaây laø moät tình traïng maø Ñöùc thaùnh cha ñaõ moâ taû trong laù thö gôûi cho ngöôøi Coâng giaùo Trung Quoác nhö moät "neùt khoâng bình thöôøng trong ñôøi soáng cuûa Giaùo hoäi".
Nhöng söï kieän khoâng chæ döøng laïi trong ranh giôùi tænh Hebei, maø loâi keùo caû Toøa thaùnh vaøo cuoäc. Coù dö luaän roäng raõi cho raèng Giaùo trieàu Roma ñang thuùc ñaåy caùc Giaùm muïc vaø linh muïc thuoäc Giaùo hoäi thaàm laëng ra trình dieän vôùi chính quyeàn ñeå ñöôïc nhìn nhaän vaø ñeå cho sinh hoaït cuûa caùc giaùo phaän ñöôïc bình thöôøng, cho daãu ngay caû phaûi cuùi ñaàu chaáp nhaän moät soá meänh leänh cuûa nhaø nöôùc. Trong tröôøng hôïp cuûa Ñöùc cha An, ngöôøi ta cho raèng coù boä truyeàn giaùo ñöùng ñaèng sau. Nhöng trong moät tuyeân ngoân ñöôïc cho coâng boá ngaøy 3 thaùng 11 naêm 2009, boä naøy ñaõ khaúng ñònh raèng boä khoâng heà taïo baát cöù aùp löïc naøo leân vò Giaùm muïc naøy.
Tröôùc nhöõng dö luaän töø nhieàu phía nhö theá, hoâm 16 thaùng 11 naêm 2009, Ñöùc hoàng y Bertone ñaõ gôûi cho caùc linh muïc trung quoác moät laù thö maø ngaøi xem nhö moät lôøi nhaén nhuû nhaân naêm linh muïc. Trong laù thö, Ñöùc hoàng y Quoác vuï khanh Toøa thaùnh khoâng neâu ñích danh tröôøng hôïp Ñöùc giaùm muïc phoù giaùo phaän Baoding. Nhöng theo nhaän ñònh cuûa taùc giaû Sandro Magister, treân trang maïng "Chiesa", ngöôøi ta coù theå ñoaùn ñöôïc ngaøi muoán aùm chæ ñeán vò Giaùm muïc naøy khi keâu goïi "hoøa giaûi beân trong coäng ñoàng Coâng giaùo vaø ñoái thoaïi moät caùch xaây döïng vaø trong tinh thaàn toân troïng vôùi chính quyeàn daân söï, maø khoâng töø boû nhöõng nguyeân taéc cuûa ñöùc tin Coâng giaùo".
Keâu goïi caùc linh muïc Trung quoác trau doài nhaân ñöùc, soáng khoù ngheøo vaø haêng say truyeàn giaùo, Ñöùc hoàng y Quoác vuï khanh Toøa thaùnh cuõng ñeà caäp ñeán moät soá "thoùi hö taät xaáu" cuûa haøng giaùo só trung quoác hieän nay nhö khoâng trung thaønh vôùi lôøi khaán ñoäc thaân, bieáng nhaùc trong coâng taùc muïc vuï, khoâng chòu hoïc hoûi, khoâng quan taâm ñeán vieäc coå voõ ôn goïi... Coù leõ Ñöùc hoàng y Bertone muoán aùm chæ ñeán tình traïng cuûa Giaùo hoäi Coâng giaùo taïi Trung Quoác hieän nay. Töø 10 naêm qua, daân soá Coâng giaùo taïi nöôùc naøy khoâng thay ñoåi. Ôn goïi linh muïc vaø tu doøng suùt giaûm. Caùc linh muïc vaø giaùm muïc hoaëc laø quaù giaø nua hoaëc laø quaù treû. Chính vì Giaùo hoäi ñang rôi vaøo tình traïng yeáu keùm aáy maø chính quyeàn coäng saûn muoán tìm caùch taïo aùp löïc leân Giaùo hoäi ñeå deã beà ñieàu khieån. Trong hai naêm qua, Toøa Thaùnh ñaõ khoâng tieán haønh ñöôïc moät vuï boå nhieäm Giaùm muïc môùi naøo.
Veà phaàn Ñöùc hoàng y Zen, cöù ñoïc taäp taøi lieäu höôùng daãn daøi 23 trang ñöôïc ngaøi cho coâng boá hoâm 18 thaùng 11 naêm 2009, ngöôøi ta thaáy roõ ngaøi muoán quy traùch cho giaùo trieàu veà tình traïng hieän nay cuûa Giaùo hoäi taïi Trung Quoác.
Trong caùi nhìn cuûa Ñöùc hoàng y cöïu Giaùm muïc Hongkong, cho raèng tình traïng cuûa Giaùo hoäi thaàm laëng ñaõ chaám döùt vaø caùc Giaùm muïc vaø linh muïc thuoäc Giaùo hoäi naøy phaûi ra coâng khai ñeå ñöôïc Nhaø nöôùc nhìn nhaän laø baét Giaùo hoäi phaûi leä thuoäc vaøo Nhaø nöôùc. Ñaây laø moät tình traïng coøn toài teä hôn tình traïng Giaùo hoäi thaàm laëng vaø traùi ngöôïc vôùi tinh thaàn cuûa laù thö Ñöùc thaùnh cha gôûi ngöôøi Coâng giaùo trung quoác.
Theo Ñöùc hoàng y Zen, khi vieát raèng tình traïng cuûa Giaùo hoäi thaàm laëng laø "moät neùt khoâng bình thöôøng trong ñôøi soáng Giaùo hoäi", Ñöùc thaùnh cha khoâng heà ra leänh cho caùc coäng ñoàng giaùo hoäi thaàm laëng phaûi "ñaàu haøng" tröôùc nhöõng yeâu saùch cuûa nhaø caàm quyeàn coäng saûn, maø traùi laïi phaûi khaùng cöï bao laâu tình traïng baát thöôøng naøy coøn tieáp tuïc.
Theo Ñöùc hoàng y cöïu Giaùm muïc Hongkong, Ñöùc thaùnh cha khoâng ngaên caám caùc coäng ñoàng thaàm laëng tìm caùch ñeå ñöôïc "thöøa nhaän", nhöng ngaøi cuõng khoâng khuyeán khích hoï haõy laøm ñieàu ñoù moät caùch ngaây ngoâ. Traùi laïi laø khaùc. Ngaøi caûnh caùo raèng cheá ñoä coäng saûn "haàu nhö luoân luoân nhìn nhaän" giaùm muïc vaø linh muïc vôùi ñieàu kieän laø phaûi laøm nhöõng ñieàu khoâng phuø hôïp vôùi Giaùo lyù Coâng giaùo. Theo Ñöùc hoàng y Zen, gia nhaäp hoäi coâng giaùo aùi quoác laø moät trong nhöõng vieäc laøm maø moät vò Giaùm muïc thaàm laëng khoâng bao giôø neân laøm, ngay caû ñeå ñöôïc töï do.
Taïi Vatican, taøi lieäu höôùng daãn cuûa Ñöùc hoàng y Zen ñöôïc xem nhö moät lôøi caùo buoäc veà "chuû tröông ngoaïi giao" cuûa giaùo trieàu.
Cho tôùi caùch ñaây vaøi thaùng, ngöôøi thi haønh chính saùch ngoaïi giao cuûa Vatican laø Ñöùc oâng Pietro Parolin, thöù tröôûng ngoaïi giao Toøa Thaùnh. Ñöùc oâng Parolin cuõng ñaõ töøng laø ngöôøi caàm ñaàu phaùi ñoaøn Toøa thaùnh sang laøm vieäc taïi Vieät nam. Nhöng muøa heø naêm 2009, ngaøi ñöôïc boå nhieäm laøm Söù thaàn Toøa thaùnh taïi Venezuela.
Trong khi ñoù thì taïi Baéc Kinh, trong hai ngaøy 25 vaø 26 thaùng 11 naêm 2009, khoaûng moät traêm "ñaïi bieåu coâng giaùo" ñöôïc chính quyeàn coäng saûn Trung Quoác choïn, trong ñoù coù 40 Giaùm muïc, ñaõ tuyeân boá ñình hoaõn voâ thôøi haïn "Hoäi Nghò Ñaïi Bieåu Coâng giaùo toaøn quoác". Hoäi nghò naøy coù thaåm quyeàn treân Hoäi ñoàng Giaùm muïc vaø ngay caû Hoäi coâng giaùo aùi quoác.
Trong nhöõng thaùng vöøa qua, Ñöùc hoàng y Zen ñaõ noã löïc toái ña ñeå thuyeát phuïc caùc Ñöùc giaùm muïc ñöôïc chính phuû nhìn nhaän haõy taåy chay Hoäi nghò.
Theo nhaän ñònh cuûa taùc giaû Sandro Magister, coù leõ nhaø nöôùc coäng saûn Trung Quoác muoán ñình hoaõn Hoäi Nghò noùi treân ñeå tìm moät thoûa hieäp vôùi Toøa thaùnh.
Chu Vaên