Möøng kyû nieäm 80 naêm thaønh laäp
quoác gia thaønh phoá Vaticaêng
Möøng kyû nieäm 80 naêm thaønh laäp quoác gia thaønh phoá Vaticaêng.
Phoûng vaán Ñöùc Hoàng Y Giovanni Lajolo, veà vieäc möøng kyû nieäm 80 naêm thaønh phoá quoác gia Vaticaêng
Vatican (Avvenire 16-12-2008) - Ngaøy 11 thaùng 2 naêm 2009 laø leã kyû nieäm 80 naêm thaønh laäp quoác gia thaønh phoá Vaticaêng. Ñeå möøng bieán coá naøy Phuû Thoáng Ñoác Vaticaêng do Ñöùc Hoàng Y Giovanni Lajolo laøm chuû tòch, ñang chuaån bò moät loaït caùc sinh hoaït kyû nieäm. Tröôùc heát laø ñaïi hoäi lòch söû - phaùp lyù seõ dieãn ra taïi Ñaïi hoïc giaùo hoaøng Laterano trong caùc ngaøy 12-14 thaùng 2 naêm 2009. Ñaïi hoäi coù ñeà taøi laø "Moät laõnh thoå nhoû cho moät söù meänh lôùn". Ñaïi hoäi seõ dieãn ra trong thính ñöôøng Hoøa Giaûi cuûa Ñaïi hoïc Laterano, laø nôi caùch ñaây 80 naêm ngaøy 11 thaùng 2 naêm 1929, hai phaùi ñoaøn cuûa chính quyeàn Italia vaø Toøa Thaùnh ñaõ kyù keát caùc Hieäp Ñònh Laterano. Ñaây laø caùc Hieäp Ñònh hoøa giaûi giöõa hai beân, vaø ñaõ khai sinh quoác gia thaønh phoá Vaticaêng.
Tieáp ñeán trong caùc ngaøy töø 11 thaùng 2 ñeán 30 thaùng 4 naêm 2009 cuõng coù moät cuoäc trieån laõm veà caùc bieán coá vaø caùc phaùt trieån trong lòch söû cuûa quoác gia thaønh phoá Vaticaêng töø naêm 1929 tôùi ngaøy nay. UÛy ban cuoäc trieån laõm do Ñöùc Toång Giaùm Muïc Renato Boccardo, Toång thö kyù Phuû Thoáng Ñoác quoác gia thaønh phoá Vaticaêng laøm chuû tòch, vaø do baø Barbara Jatta, phuï taù Thö Vieän Vaticaêng, phoái hôïp. Sau cuøng ngaøy 12 thaùng 2 naêm 2009 cuõng coù moät buoåi hoøa nhaïc trình dieãn taùc phaåm "Messia" cuûa nhaïc só Georg Friedrich Haendel, do ca ñoaøn nhaø thôø chính toøa thuû ñoâ Dublin vaø daøn nhaïc cuûa Ñaøi truyeàn hình Ailen ñaûm traùch.
Vì laø moät quoác gia ñuùng nghóa neân Ñöùc Giaùo Hoaøng laø Quoác Tröôûng quoác gia thaønh phoá Vaticaêng. Ñöùc Giaùo Hoaøng thi haønh quyeàn bính toái cao cuûa ngöôøi qua trung gian caùc cô quan cuûa quoác gia thaønh phoá Vaticaêng goàm: UÛy ban ñaëc traùch quoác gia thaønh phoá Vaticaêng coù nhieäm vuï laäp phaùp; Phuû Thoáng Ñoác coù nhieäm vuï haønh phaùp; vaø caùc Toøa AÙn. UÛy ban goàm caùc Hoàng Y do Ñöùc Giaùo Hoaøng chæ ñònh vaø coù moät vò Chuû tòch, hieän nay laø Ñöùc Hoàng Y Giovannni Lajolo.
Rieâng Phuû Thoáng Ñoác bao goàm nhieàu cô quan khaùc nhau: Ban Chuû Tòch goàm vò chuû tòch, toång thö kyù vaø phoù thö kyù; caùc Vaên Phoøng Trung Öông ñaëc traùch caùc coâng vieäc khaùc nhau nhö: in aán vaø phaùt haønh Tem thö, ñuùc tieàn Vaticaêng, ñaëc traùch phaùp luaät, nhaân söï, tình traïng daân söï; caùc heä thoáng thoâng tin goàm Phoøng baùo chí Toøa Thaùnh, baùo Quan Saùt Vieân Roma, Ñaøi phaùt thanh vaø truyeàn hình Vaticaêng;, Vaên khoá quoác gia, vaên phoøng ñaëc traùch tín höõu haønh höông vaø du lòch; caùc ban giaùm ñoác töông ñöông vôùi caùc boä cuûa chính quyeàn, töø vieäc di chuyeån cho tôùi caùc coâng vieäc xaây caát, töø vieäc y teá cho tôùi phoøng veä daân söï; caùc UÛy Ban. Ngoaøi ra coøn coù moät cô quan khoa hoïc laø ñaøi thieân vaên Vaticaêng, coù truï sôû taïi Castel Gandolfo, laø nôi toå chöùc caùc khoùa hoïc muøa heø cho caùc sinh vieân ngaønh thieân vaên, nhöng trung taâm nghieân cöùu ñöôïc ñaët taïi Tucson bang Arizona Hoa Kyø. Heä thoáng tö phaùp cuûa quoác gia thaønh phoá Vaticaêng cuõng bao goàm caùc caáp baäc khaùc nhau: thaåm phaùn duy nhaát, toøa aùn, toøa khaùng aùn, toøa huûy aùn ñeå giaûi quyeát caùc vuï daân söï cuõng nhö hình söï.
Ñöùc Cha Renato Boccardo, Toång thö kyù Phuû Thoáng Ñoác, cho bieát caùc cô caáu cuûa quoác gia thaønh phoá Vaticaêng nhieàu chöù khoâng phaûi chæ lieân quan tôùi caùc tem thö vaø vieän baûo taøng nhö nhieàu ngöôøi töôûng nghó. Trong soá caùc nhaân vieân coù caû caùc thôï söûa oáng nöôùc, thôï moäc, thôï neà, thôï laøm ñöôøng vaø chuyeân vieân truøng tu caùc dinh thöï. Ngoaøi khoaûng 70 linh muïc caùc nhaân vieân Phuû Thoáng Ñoác ñeàu laø giaùo daân. Vaø Phuû Thoáng Ñoác baûo ñaûm taát caû moïi coâng vieäc giuùp quoác gia thaønh phoá Vaticaêng hoaït ñoäng ñeàu hoøa, töø caùc ngöôøi ñaëc traùch caém hoa cho tôùi caùc ngöôøi lo vieäc di chuyeån. Ngoaøi ra coøn coù löïc löôïng caûnh saùt Vaticaêng nöõa. Löïc löôïng naøy ñaõ ñöôïc taêng cöôøng nhieàu hôn vì caùc ñe doïa cuûa naïn khuûng boá quoác teá. Vaø baét ñaàu töø thaùng 10 naêm 2008 vöøa qua löïc löôïng caûnh saùt Vaticaêng cuõng gia nhaäp löïc löôïng caûnh saùt quoác teá Interpol.
Sau ñaây chuùng toâi xin göûi tôùi quùy vò vaø caùc baïn baøi phoûng vaán Ñöùc Hoàng Y Giovanni Lajolo veà vieäc möøng kyû nieäm 80 naêm thaønh phoá quoác gia Vaticaêng. Ñöùc Hoàng Y Lajolo laø Chuû tòch UÛy Ban Toøa Thaùnh ñaëc traùch quoác gia thaønh phoá Vaticaêng, kieâm Chuû tòch Phuû Thoáng Ñoác quoác gia thaønh phoá Vaticaêng. Ngaøy 11 thaùng 2 naêm 2009 Ñöùc Hoàng Y seõ möøng thöôïng thoï 80 tuoåi. Vôùi dieän tích 44 maãu taây quoác gia thaønh phoá Vaticaêng laø quoác gia nhoû nhaát theá giôùi, nhöng laïi laø quoác gia coù taàm quan troïng nhaát theá giôùi, vì uy tín tinh thaàn cuûa noù.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y Lajolo, taïi sao vôùi vieäc kyù keát caùc Hieäp Ñònh Laterano naêm 1929, ngöôøi ta cuõng muoán thaønh laäp quoác gia thaønh phoá Vaticaêng nöõa?
Ñaùp: Lyù ño laø ñeå coù moät söï baûo ñaûm oån ñònh vaø khoâng theå phaûn ñoái ñöôïc treân bình dieän quoác teá, lieân quan tôùi söï ñoäc laäp cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng ñoái vôùi baát cöù quyeàn bính chính trò naøo, vaø söï töï do hoaøn toaøn cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng khoâng bò aùp löïc ngoaïi taïi naøo ñieàu kieän hoùa trong vieäc höôùng daãn Giaùo Hoäi. Ñaây laø ñieàu ñaõ khoâng coù ñöôïc sau bieán coá Cöûa Pia ñaõ bò phaù vôõ trong cuoäc tieán chieám Roma, maëc duø Nhaø Nöôùc Italia ñaõ tìm caùch baûo ñaûm quyeàn töï do cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng vôùi luaät Guarentigie, vì luaät naøy hoaøn toaøn tuøy thuoäc yù muoán cuûa ngöôøi laøm luaät Italia. Vaø ñöông nhieân trong moät ñieàu kieän nhö theá Toøa Thaùnh ñaõ khoâng caûm thaáy an taâm. Nhö vaäy vieäc baûo ñaûm treân bình dieän quoác teá cho Vaticaêng laø moät quoác gia - duø beù nhoû nhöng thöïc söï coù quyeàn toái thöôïng, vaø trong ñoù chæ coù quyeàn bính cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng coù giaù trò thoâi - laø ñieàu caàn thieát.
Hoûi: Lyù do naøy coøn coù giaù trò hay khoâng thöa Ñöùc Hoàng Y? Trong 80 naêm qua caùc lyù do thaønh laäp quoác gia thaønh phoá Vaticaêng coù maát ñi gía trò cuûa chuùng khoâng hay ñaõ coù theâm caùc lyù do môùi naøo nöõa?
Ñaùp: Lyù do cuûa quoác gia thaønh phoá Vaticaêng vaãn laø lyù do ñoù vaø noù ñaõ khoâng maát ñi giaù trò naøo caû. Taàm quan troïng toân giaùo vaø nhaân baûn cuûa vuøng ñaát beù nhoû naøy ñaõ raát hieån nhieân trong thôøi theá chieán thöù II. Khi quaân Ñöùc Quoác Xaõ chieám ñoùng Roma, hoï ñaõ khoâng daùm vöôït qua ranh giôùi cuûa quoác gia thaønh phoá Vaticaêng. Vaø trong suoát caùc naêm Roma bò chieám ñoùng, Ñöùc Giaùo Hoaøng nhö laø quoác tröôûng cuûa quoác gia thaønh phoá Vaticaêng ñoäc laäp, khoâng tuøy thuoäc baát cöù quoác gia laâm chieán naøo. Vì vaäy ngöôøi ñaõ coù theå lieân læ hoaït ñoäng cho hoøa bình vaø cho thieän ích cuûa moïi daân nöôùc, cuõng nhö ñaõ coù theå hoaït ñoäng trôï giuùp caùc binh só tuø nhaân chieán tranh vaø nhöõng ngöôøi bò thaát laïc vì chieán cuoäc. Ngoaøi ra cuõng khoâng neân queân nhöõng gì maø Toøa Thaùnh Vaticaêng ñaõ laøm ñeå cöùu soáng caùc anh chò em do thaùi. Söï hieän dieän cuûa quoác gia thaønh phoá Vaticaêng cuõng ñaõ höõu hieäu trong vieäc baûo veä söï toaøn veïn cuûa thaønh phoá Roma, maø quoác gia thaønh phoá Vaticaêng laø moät phaàn ñöôïc saùt nhaäp hoaøn toaøn vaøo thaønh phoá. Nhöng maø tröôùc taát caû moïi ñieàu ñoù laø söï ñoäc laäp laõnh thoå cho pheùp Ñöùc Giaùo Hoaøng tieáp tuïc, trong söï an ninh töông ñoái, chu toaøn caùc daán thaân thöôøng ngaøy trong cöông vò chuû chaên cuûa Giaùo Hoäi hieän dieän taïi nhieâu nôi treân theá giôùi.
Trong caùc naêm gaàn ñaây hôn, chuùng ta taát caû ñeàu laø chöùng nhaân cuûa phaàn ñoùng goùp maø toå chöùc cuûa quoác gia thaønh phoá Vaticaêng ñaõ coáng hieán cho Giaùo Hoäi, chaúng haïn nhö vieäc trieäu taäp vaø toå chöùc dieãn tieán cuûa Coâng Ñoàng Chung Vaticaêng II, caùc Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc, caùc Naêm Thaùnh vaø sau cuøng laø Ñaïi Naêm Thaùnh 2000.
Hoûi: Thöa Ñöùc Hoàng Y, Quoác gia thaønh phoá Vaticaêng phuïc vuï söù meänh cuûa Toøa Thaùnh nhö theá naøo vaø trong möùc ñoä naøo?
Ñaùp: Ngaøy nay cuõng nhö trong quùa khöù - toâi xin loãi veà hình aûnh toâi duøng - quoác gia thaønh phoá Vaticaêng chæ laø moät beä ñeå chaân cuûa Toaø Thaùnh, trong khi hoaït ñoäng cuûa Toøa Thaùnh ñeàu höôùng ngoaïi. Coù hai khía caïnh chính trong nhieäm vuï cuûa quoác gia thaønh phoá Vaticaêng. Nhieäm vuï thöù nhaát: ñoù laø ñoái vôùi nhieàu quoác gia caùc lieân laïc chính thöùc vôùi Toøa Thaùnh, chæ coù theå coù, neáu chuùng khoâng ñöôïc coi nhö laø caùc lieân laïc toân giaùo, nhöng chæ ñöôïc coi nhö caùc lieân laïc treân bình dieän quoác gia. ÔÛ ñaây laø vôùi quoác gia thaønh phoá Vaticaêng gioáng nhö vôùi caùc quoác gia khaùc, ngay caû khi thaät ra ñoù khoâng phaûi laø caùc vaán ñeà quoác gia maø hoï chuù yù, nhöng laø hoaït ñoäng cuûa Giaùo Hoäi treân theá giôùi, ñieàu maø ngöôøi ta goïi laø "chính trò Vaticaêng". Khía caïnh thöù hai khieâm toán hôn, nhöng ñoøi hoûi nhieàu daán thaán hôn : ñoù laø baûo ñaûm cho khaû naêng hoaït ñoäng cuûa caùc cô sôû, caùc phöông tieän tryueàn thoâng vaø söï ñoäc laäp hoaøn toaøn cuûa chuùng, caùc phöông tieän sinh soáng cuõng nhö caùc duïng cuï vaø ñieàu kieän laøm vieäc cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng vaø caùc Cô Quan Trung Öông cuûa Toøa Thaùnh. Toùm laïi, taát caû nhöõng gì caàn phaûi coù cho moät sinh hoaït daân söï coù traät töï trong moät nöôùc.
Hoûi: Trong quùa khöù ngöôøi ta ñaõ ghi nhaän söï khaùc bieät giöõa caùc luaät leä taân tieán vaø luaät leä laïc haäu cuûa quoác gia thaønh phoá Vaticaêng, chaúng haïn nhö quyeàn lao ñoäng, ñeán ñoä Ñöùc Wojtila ñaõ muoán duyeät xeùt toaøn boä vaán ñeà moät caùch saâu roäng. Ngaøy nay Ñöùc Hoàng Y coù tin raèng caùc khaùc bieät ñoù ñaõ ñöôïc vöôït thaéng hay khoâng?
Ñaùp: Toâi thích mieãn ñöôïc ñöa ra nhaän ñònh lieân quan tôùi tính caùch taân tieán cuûa caùc cô quan. Ñieàu quan troïng tröôùc heát laø phaåm chaát phuïc vuï cao vaø söï haøi loøng cuûa caùc nhaân vieân vaø caùc coâng nhaân. Qua caùc tieáp xuùc vôùi caùc nhaân vieân quoác gia thaønh phoá Vaticaêng - laø nhöõng ngöôøi luoân luoân coù theå töï do ñeán vaên phoøng gaëp toâi - toâi coù theå laøm chöùng raèng khoâng coù caùc than phieàn ñích thaät naøo. Chæ coù löông boång cuûa caùc nhaân vieân giaùm ñoác chính ngaïch cuûa quoác gia thaønh phoá Vaticaêng vaø cuûa Toøa Thaùnh laø khoâng töông ñöông vôùi löông boång thoâng thöôøng cuûa Italia maø thoâi. Ñaây khoâng phaûi laø ñieàu xaáu. Traùi laïi laø ñaøng khaùc! Lieân quan tôùi caùc luaät leä môùi, thì môùi ñaây UÛy Ban Giaùo Hoaøng ñaëc traùch quoác gia thaønh phoá Vaticaêng ñaõ ban haønh moät luaät lieân quan tôùi söï an ninh taïi nhöõng nôi laøm vieäc, vaø caùch ñaây khoaûng moät thaùng luaät naøy ñaõ ñöôïc pheâ chuaån. Hieän nay chuùng toâi ñang kieåm thöïc caùc ñieàu kieän vaø vieäc thöïc thi caùc ñieàu leä. Baét ñaàu töø ngaøy muøng 1 thaùng Gieâng naêm 2009 moät luaät leä veà caùc nguoàn goác cuûa quyeàn lôïi mang chöõ kyù cuûa Ñöùc Thaùnh Cha caäp nhaät luaät ban haønh ngaøy muøng 7 thaùng 6 naêm 1929.
Linh Tieán Khaûi
(Radio Vatican)