Baøi phaùt bieåu cuûa ÑTGM Levada
giôùi thieäu thoâng ñieäp Thieân Chuùa laø Tình Yeâu
cuûa Ñöùc Beâneâñitoâ XVI
Prepared for Internet by Radio Veritas Asia, Philippines
Baøi phaùt bieåu cuûa Ñöùc Toång Giaùm Muïc Levada, giôùi thieäu thoâng ñieäp “Thieân Chuùa laø Tình Yeâu” cuûa Ñöùc Beâneâñitoâ XVI.
(Radio Veritas Asia 26/01/2006) - Quyù vò vaø caùc baïn thaân meán. Nhö ñaõ thoâng baùo tröôùc, luùc 12 tröa hoâm thöù Tö, ngaøy 25 thaùng Gieâng naêm 2006, Ngaøy leã Kính Thaùnh Phaoloâ Trôû Laïi vaø laø ngaøy keát thuùc Tuaàn Leã Caàu nguyeän cho söï hieäp nhaát kitoâ, Thoâng Ñieäp Ñaàu Tieân cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Beâneâñitoâ XVI, coù töïa ñeà: “Thieân Chuùa laø Tình yeâu” (Deus Caritas Est), ñaõ ñöôïc chính thöùc giôùi thieäu cho giôùi baùo chí, trong cuoäc Hoïp Baùo taïi Phoøng Baùo Chí Toaø Thaùnh, do ba vò ñöùng ñaàu caùc cô quan Toaø Thaùnh. Ba vò ñoù laø (1) Ñöùc Hoàng Y Renato Martino, chuû tòch Hoäi Ñoàng Toaø Thaùnh veà Coâng Lyù vaø Hoaø Bình; (2) Ñöùc Toång Giaùm Muïc Levada, Toång tröôûng boä giaùo lyù Ñöùc Tin, vaø (3) Ñöùc Toång Giaùm Muïc Paul Cordes, chuû tòch Hoäi Ñoàng Toaø Thaùnh “Ñoàng Taâm”. Trong chöông trình thôøi söï cuûa nhöõng ngaøy naøy, Chuùng toâi seõ laàn löôït gôûi ñeán quyù vò vaø caùc baïn baøi giôùi thieäu thoâng ñieäp cuûa ba vò naøy.
Vaø tröôùc heát Muïc thôøi söï hoâm nay (26/01/2006) kính môøi quyù vò vaø caùc baïn theo doõi baøi giôùi thieäu cuûa Ñöùc Toång Giaùm Muïc Levada, toång tröôûng boä giaùo lyù Ñöùc Tin. Ñöùc Toång Giaùm Muïc Levada ñaõ giôùi thieäu Thoâng Ñieäp ñaàu tieân cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Beâneâñitoâ XVI, vôùi nhöõng lôøi nhö sau:
Trong thoâng ñieäp ñaàu tieân cuûa ngaøi, coù töïa ñeà: Thieân Chuùa laø Tình Yeâu, Ñöùc Thaùnh Cha Beâneâñitoâ XVI ñaõ muoán trao cho giaùo hoäi moät vaên kieän raát maïnh, noùi veà “taâm ñieåm cuûa ñöùc tin kitoâ”, vöøa ñoàng thôøi noùi ñeán hình aûnh kitoâ veà Thieân Chuùa vaø hình aûnh kitoâ veà con ngöôøi phaùt sinh töø ñoù. Noùi laø “vaên kieän maïnh meõ”, vì thoâng ñieäp nhaém choáng laïi vieäc söû duïng danh thaùnh Thieân Chuùa caùch sai laàm vaø choáng laïi tính caùch mô hoà cuûa quan nieäm veà “tình yeâu”, ñöôïc thaáy roõ trong theá giôùi ngaøy nay. Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ choïn “tình yeâu” laøm chuû ñeà cho thoâng ñieäp ñaàu tieân cuûa ngaøi --- nhö ngaøi ñaõ noùi hoâm thöù Hai vöøa qua (23/01/2006) vôùi nhöõng tham döï vieân cuûa Hoäi Nghò veà ñöùc Baùi aùi --- bôûi vì “töø ngöõ Tình Yeâu” trong thôøi ñaïi hoâm nay ñaõ bò laøm hö, bò caïn heát yù nghóa vaø bò laïm duïng, ñeán ñoä ngöôøi ta sôï noùi ñeán lôøi naøy töø moâi mieäng mình. Tuy nhieân ñaây laø töø caên baûn, dieãn taû moät thöïc taïi caên baûn; chuùng ta khoâng theå naøo ñôn thuaàn boû ñi töø ngöõ naøy, nhöng traùi laïi, chuùng ta phaûi duøng laïi töø naøy, thanh luyeän noù vaø ñöa noù veà laïi vôùi veõ huy hoaøng nguyeân thuûy cuûa noù, ngoõ haàu noù coù theå soi saùng cho ñôøi soáng chuùng ta vaø ñöa ñôøi soáng chuùng ta vaøo con ñöôøng ngay thaúng. Ñeå ñöôïc hieåu vôùi troïn caû söï phong phuù cuûa noù treân bình dieän giaùo lyù vaø trong nhöõng heä luaän cuûa noù ñoái vôùi haønh ñoäng baùc aùi cuûa Giaùo Hoäi, thoâng ñieäp chaéc chaén caàn ñöôïc ñoïc, suy nieäm vaø nghieân cöùu cho ñeán taän cuøng. Taïm thôøi trong luùc naày, toâi muoán cuøng vôùi quyù vò löôùt qua toaøn boä Vaên Kieän trong cô caáu cuûa noù vaø trong nhöõng ñieåm thieát yeáu cuûa noù.
Ñeå hieåu ñöôïc tính caùch môùi meõ cuûa tình yeâu kitoâ, Ñöùc Thaùnh Cha coá gaéng tröôùc heát laøm noåi baät söï khaùc bieät vaø söï gioáng nhau giöõa hai quan nieäm maø chuùng ta gaëp ñöôïc trong laõnh vöïc noùi veà hieän töôïng “tình yeâu”, ngay töø thôøi cuûa caùc trieát gia hy laïp ngaøy xöa; ñoù laø quan nieäm veà tình yeâu nhö laø tình nhuïc duïc - (“eâros”) vaø quan nieäm veà tình yeâu nhö laø tình “baùc aùi”. Ñöùc Thaùnh Cha muoán chöùng mimh cho chuùng ta bieát nhö theá naøo hai quan nieäm noùi treân khoâng ñoái nghòch nhau, nhöng traùi laïi ñöôïc hoaø hôïp vôùi nhau, ñeå coáng hieán moät quan nieäm ñuùng thöïc veà tình yeâu con ngöôøi, moät tình yeâu phuø hôïp vôùi tính caùch toaøn veïn - xaùc vaø hoàn - cuûa con ngöôøi. Tình thöông baùc aùi (agapeâ) ngaên caûn khoâng cho tình nhuïc duïc chaïy theo baûn naêng; trong khi ñoù tình “nhuïc duïc” (eros) cung caáp cho tình baùc aùi nhöõng töông quan caên baûn vaø soáng ñoäng cuûa ñôøi soáng con ngöôøi.
Söï duy nhaát cuûa quan nieäm veà tình yeâu, chuùng ta gaëp ñöôïc noù trong Kinh Thaùnh. Noù noùi leân moät söï môùi meõ, ñöôïc dieãn taû tröôùc heát baèng moät hình aûnh môùi veà Thieân Chuùa. Trong Cöïu Öôùc, Thieân Chuùa laø Ñaáng Duy Nhaát. Ngaøi laø ñaáng taïo hoaù cuûa con ngöôøi, moät con ngöôøi heát söùc thaân yeâu vôùi ngaøi. Ngaøi choïn ra daân Israel, ñeå phuïc vuï cho toaøn theå nhaân loïai. Tình yeâu nhö theá, ñöôïc theå hieän vöøa nhö laø tình nhuïc duïc (eros) vaø vöøa nhö laø tình baùc aùi (agapeâ); tình baùc aùi thöôøng vöôït quaù tình nhuïc duïc, nhö khi, ñoái vôùi söï loãi phaïm Giao Öôùc, Thieân Chuùa tha thöù, hay khi vì tình thöông maø Ngaøi vöôït qua söï coâng baèng, vöøa loan baùo nhö theá Thaäp Giaù Chuùa. Söï môùi meõ ngoaøi ra coøn ñöôïc theå hieän trong hình aûnh môùi veà con ngöôøi, ñöôïc Thieân Chuùa taïo döïng vì tình thöông. Trong hoân nhaân khoâng theå naøo taùch rôøi ñöôïc giöõa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ, tình yeâu con ngöôøi gaëp ñöôïc hình theå cuûa noù ñöôïc aên saâu vaøo trong chính taïo vaät.
Tính caùch môùi meõ cuûa tình thöông trong Cöïu Öôùc ñöôïc roõ neùt trong Taân Öôùc. Caùch thöùc haønh ñoäng cuûa Thieân Chuùa ñöôïc cuï theå hoaù nôi chính con ngöôøi Chuùa Gieâsu Kitoâ: Moät vò Thieân Chuùa keát hieäp vôùi nhaân loïai ñau khoå vaø bò laïc höôùng. Töø caïnh söôøn ñöôïc môû ra cuûa Chuùa Kitoâ chòu ñoùng ñinh, chuùng ta hieåu ñöôïc raèng Thieân Chuùa laø tình yeâu.
Nhöng, Ñöùc Thaùnh Cha ñaët ra caâu hoûi: con ngöôøi coù theå yeâu thöông moät vò Thieân Chuùa voâ hình ñöôïc khoâng? Caâu traû lôøi cuûa Thoâng Ñieäp nhö sau: Thieân Chuùa ñaõ trôû neân höõu hình nôi Con Moät Ngaøi xuoáng theá laøm ngöôøi, chòu cheát vaø ñaõ soáng laïi; Thieân Chuùa ñaõ trôû neân höõu hình trong Lôøi Chuùa, trong caùc bí tích, trong Giaùo Hoäi vaø caû trong ngöôøi laân caän ngheøo cuøng (Mt 25,31tt). Do ñoù, tình yeâu ñoái vôùi Thieân Chuùa vaø tình yeâu ñoái vôùi anh chò em, khoâng theå naøo taùch rôøi ra ñöôïc vaø aûnh höôûng laãn nhau. Ñoù laø moät giôùi raên duy nhaát. Tình yeâu ñoái vôùi ngöôøi laân caän, aên reã trong tình yeâu ñoái vôùi Thieân Chuùa, laø moät traùch vuï khoâng nhöõng cuûa moãi tín höõu, nhöng coøn cuûa coäng ñoaøn caùc tín höõu, nghóa laø cuûa toaøn theå giaùo hoäi. Ñeán ñaây, chuùng ta böôùc sang phaàn thöù hai cuûa Thoâng ñieäp. Töø vieäc khai trieån trong lòch söû cuûa khía caïnh giaùo hoäi cuûa tình yeâu, ngay töø thôøi giaùo hoäi sô khai, chuùng ta coù theå ghi nhaän hai ñieåm sau ñaây: thöù nhaát: vieäc phuïc vuï cuûa tình baùc aùi thuoäc veà yeáu tính cuûa giaùo hoäi; vaø ñieåm thöù hai: khoâng ai, beân trong cuõng nhö beân ngoaøi giaùo hoäi, bò thieáu ñieàu caàn thieát ñeå soáng. Duï ngoân veà ngöôøi Samaritanoâ nhaân laønh laø moät ghi daáu chaéc chaén. Ñöùc Thaùnh Cha coáng hieán cho chuùng ta nhöõng giaûi thích cuûa ngaøi ñeå soi saùng cho vaøi khía caïnh cuûa vieäc phuïc vuï cuûa tình baùc aùi (- diakonia -) cuûa giaùo hoäi trong thôøi hieän ñaïi. Ngaøi traû lôøi cho vaán naïn cho raèng vieäc thöïc thi tình baùc aùi ñoái vôùi nhöõng keû ngheøo, coù leõ seõ gaây trôû ngaïi cho vieäc phaân phoái coâng baèng nhöõng taøi nguyeân trong theá gian cho taát caû moïi ngöôøi.
Coøn veà moái töông quan ñích thaät giöõa söï coâng baèng vaø vieäc phuïc vuï cuûa tình baùc aùi, Ñöùc Thaùnh Cha giaûi thích raèng: theo hoïc thuyeát xaõ hoäi cuûa giaùo hoäi, thì Nhaø Nöôùc vaø Giaùo Hoäi laø nhöõng laõnh vöïc khaùc nhau, nhöng laïi coù töông quan hoã töông vôùi nhau. Nhaø Nöôùc coù traùch vuï caên baûn thöïc hieän söï coâng baèng, nhöng giaùo hoäi caàn ñeán ñöùc tin coù söùc thanh luyeän vieäc thöïc haønh. Vaø chuùng ta caàn theâm vaøo ñaây raèng khoâng coù xaõ hoäi coâng baèng naøo coù theå laøm cho vieäc phuïc vuï cuûa ñöùc baùc aùi, moät vieäc rieâng bieät cuûa Giaùo Hoäi, trôû neân dö thöøa.
Ngoaøi ra, Ñöùc Thaùnh Cha khen ngôïi nhöõng hình thöùc môùi cuûa söï coäng taùc coù keát quaû, giöõa nhöõng yeâu caàu cuûa nhaø nöôùc vaø nhöõng yeâu caàu cuûa giaùo hoäi, vöøa nhaéc ñeán hieän töôïng “laøm vieäc thieän nguyeän”. Coøn veà vaán ñeà ñaõ ñöôïc phaùc hoaï veà dung maïo rieâng bieät cuûa tình baùc aùi trong giaùo hoäi, chuùng ta coù theå noùi raèng chöông trình cuûa giaùo hoäi laø coù moät con tim bieát nhìn thaáy; vaø ñieàu naày töï nhieân khoâng loïai boû vieäc hoïach ñònh chöông trình, vieäc tieân lieäu, chuyeân moân ngheà nghieäp.
Tuy nhieân, caàn loïai boû nhöõng lieân heä vôùi nhöõng yù thöùc heä ñuû loaïi. Keát luaän, thöû hoûi laøm sao chuùng ta coù theå laõnh laáy hoàng aân maø Ñöùc Thaùnh Cha ñaõ trao cho chuùng ta, qua thoâng ñieäp naøy. Coù hai ñieåm nhö sau:
1. Thoâng Ñieäp cung öùng cho chuùng ta caùi nhìn cuûa tình thöông ñoái vôùi ngöôøi laân caän, vaø caùi nhìn veà traùch vuï xaõ hoäi ñeå thöïc thi tình baùc aùi, ñeå boå tuùc meänh leänh cuûa tình thöông; meänh leänh naøy aên reã saâu vaøo trong chính baûn tính cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng laø tình yeâu.
2. Thoâng Ñieäp môøi goïi giaùo hoäi haõy daán thaân vaøo vieäc phuïc vuï cuûa ñöùc baùc aùi (diakonia), nhö laø phaàn caàn thieát cuûa cuoäc soáng vaø cuûa söù maïng. Coáng hieán cho giaùo hoäi vaø theá giôùi “thoâng ñieäp ñaàu tieân” naøy, Ñöùc Thaùnh Cha chöùng toû ngaøi laø vò chuû chaên trong tinh thaàn vaø trong taâm hoàn; Ñöùc Thaùnh Cha môøi chuùng ta haõy bieát roõ hôn ñieàu maø Ñöùc Tin chuùng ta tuyeân xöng, khi chuùng ta noùi raèng: “Thieân Chuùa laø Tình Yeâu” (1 Gn 4, 16); ngaøi môøi goïi chuùng ta haõy môû roäng con tim ñeå nhaän ra nhöõng nhu caàu cuûa ngöôøi laân caän, vaø ñeå ñaùp laïi giôùi raên to lôùn cuûa tình yeâu ñoái vôùi Thieân Chuùa vaø ñoái vôùi ngöôøi laân caän, theo maãu göông cuûa Chuùa Kitoâ, ngöôøi Samaritanoâ nhaân laønh vaø laø vò Chuû Chaên toát laønh.
Quyù vò vaø caùc baïn thaân meán,
Vöøa roài laø baøi phaùt bieåu cuûa Ñöùc Toång Giaùm Muïc Levada, giôùi thieäu thoâng ñieäp “Thieân Chuùa laø Tình Yeâu” cuûa Ñöùc Beâneâñitoâ XVI. Heïn gaëp laïi quyù vò vaø caùc baïn.
(Ñaëng Theá Duõng)