Nhaän ñònh veà

cuoäc xung ñoät ñaåm maùu taïi Nigeria

 

Prepared for Internet by Radio Veritas Asia, Philippines

 

Nhaän ñònh veà cuoäc xung ñoät ñaåm maùu taïi Nigeria.

Radio Veritas Asia 2/06/2004 - [vieát theo Time 23/05/2004] - Môùi ñaây, taïi thaønh phoá Yelwa thuoäc vuøng cao nguyeân Nigeria, moät soá daân quaân hoài giaùo ñaõ taán coâng vaø gieát haïi moät soá tín höõu kitoâ. Nhöõng ngöôøi tín höõu kitoâ ñaõ traû ñuõa vaø saùt haïi haèng traêm ngöôøi hoài giaùo. Chính phuû ñaõ ban haønh leänh khaån tröông treân toaøn vuøng cao nguyeân. Cuoäc xung ñoät ñaãm maùu mang maøu saéc toân giaùo. Nhöng trong thöïc teá, nhöõng nguyeân nhaân daãn ñeán cuoäc xung ñoät laïi phöùc taïp hôn nhieàu.

Theo taïp chí Time trong soá baùo ñieän töû ra ngaøy 23/05/2004, ñuôøng phaân ranh giöõa mieàn Baéc Hoài giaùo vaø mieàn Nam kitoâ giaùo taïi Nigeria chaïy xuyeân qua bang Cao nguyeân. Nhöng ranh giôùi laïi raát khoù phaân ñònh. Lyù do ñôn giaûn laø daân chuùng cuûa moät thaønh phoá coù theå thuoäc veà nhieàu toân giaùo khaùc nhau, nhöng laïi laøm vieäc saùt caùnh beân nhau,gaëp nhau trong cuøng moät saân theå thao vaø ngay caû cöôùi hoûi laãn nhau. Nhöng cöù vaøi naêm moät laàn, ñöôøng ranh laïi trôû neân roõ raøng hôn. Do ngheøo ñoùi vaø thaát nghieäp vaø ñoâi khi bò caùc chính trò gia leøo laùi, nhöõng thaønh phaàn cöïc ñoan töø caû hoài giaùo laãn kitoâ giaùo laïi lao mình vaøo nhöõng cuoäc cheùm gieát voâ boå. Vuøng Cao nguyeân, nôi nhöõng ngöôøi chaên nuoâi ôû phía Baéc vaø caùc noâng daân ôû phía nam tranh nhau kieåm soaùt nhöõng caùnh ñoàng phì nhieâu cuûa voøng ñai trung phaàn Nigeria, laø moät vuøng daàu soâi löûa boûng.

Cuoäc xung ñoät ñaõ buøng noå laïi hoài thaùng Hai naêm 2004. Taïi thaønh phoá Yelwa, vôùi 10,000 cö daân ña soá theo hoài giaùo, sau cuoäc tranh chaáp veà ñaát ñai vaø suùc vaät keùo daøi haøng thaùng trôøi, moät nhoùm daân quaân Hoài giaùo ñaõ saùt haïi 48 tín höõu kitoâ. Caùch ñaây ba tuaàn, caùc tín höõu kitoâ ñaõ noåi leân traû thuø. Ñöôïc hai xe jeep coù voõ trang suùng maùy yeåm trôï, nhöõng ngöôøi daân quaân kitoâ giaùo ñaõ phaù huyû toaøn boä dinh thöï nhaø ôû vaø gieát khoaûng 630 ngöôøi hoài giaùo.

Tröôùc cuoäc baïo ñoäng ñang lan roäng ra caùc bang khaùc, toång thoáng Olusegun Obasangjo ñaõ tuyeân boá tình traïng khaån tröông taïi bang Cao Nguyeân, ngöng chöùc thoáng ñoác bang vaø boå nhieäm moät töôùng hoài höu thay theá. Ñöôïc Quoác hoäi thoâng qua, bieän phaùp naøy nhaèm chaän ñöùng laøn soùng baïo ñoäng coù theå daãn ñeán dieät chuûng.

Tuy nhieân tình traïng khaån tröông xem ra khoâng theå haøn gaén ñöôïc nhöõng raïn nöùt beân trong Nigeria. Vôùi 130 trieäu daân soá, Nigeria ñöôïc xem laø quoác gia coù ñoâng daân soá nhöùt taïi Phi Chaâu.Daân soá naøy ñuôïc chia hai thaønh hai khoái hoài giaùo vaø kitoâ giaùo ngang ngöõa nhau. Beân trong hai khoái toân giaùo naøy laïi coù ñeán 250 boä laïc khaùc nhau.Trong quaù khöù, nhöõng caêng thaúng veà saéc toäc vaø toân giaùo ñeàu ñuoïc deïp boû bôûi chính quyeàn quaân phieät voán cai trò ñaát nuôùc trong 29 naêm lieàn keå töø khi ñuoïc ñoäc laäp. Nhöng keå töø naêm 1999, khi neàn daân chuû trôû laïi vôùi ñaát nuôùc, thì nhöõng nguôøi Nigeria laïi ñuôïc töï do hôn ñeå truùt heát nhöõng aån öùc cuûa hoï. Hôn 10.000 nguôøi hoài giaùo ñaõ thieät maïng trong caùc cuoäc ñuïng ñoä maø nguyeân nhaân coù khi chaúng laø gì: töø nhöõng cuoäc phaûn ñoái choáng laïi nhöõng cuoäc doäi bom cuûa Hoa kyø xuoáng Afghanistan cho ñeán vieäc taåy chay vieäc toå chöùc tuyeån löïa Hoa Haäu Theá Giôùi taïi thuû ñoâ Abuja.

Nhieàu ngöôøi Nigeria khaúng ñònh raèng lyù lo ñích thöïc cuûa cuoäc xung ñoät khoâng phaûi laø söï chia reõ chuûng toäc hay toân giaùo, bôûi vì trong bao theá kyû, ngöôøi Nigeria ñaõ coù theå chung soáng hoaø bình vôùi nhau, maø chính laø tình traïng kinh teá yeáu keùm vaø truïc lôïi chính trò.

Maëc duø moãi ngaøy Nigeria saûn xuaát ñöôïc 2 trieäu 4 thuøng daàu thoâ, phaàn lôùn daân chuùng vaãn soáng trong ngheøo ñoùi. Toång saûn löôïng quoác gia haèng naêm tính theo ñaàu ngöôøi chæ coù khoaûng 290 myõ kim. Phaàn lôùn tieàn baùn daàu rôi vaøo tuùi caùc chính trò gia quyeàn theá. Vaø ñeå coù theå baùm vaøo quyeàn theá, caùc chính trò gia laïi leøo laùi vaø khai thaùc nhöõng dò bieät veà toân giaùo vaø saéc toäc. ÔÛ troïng taâm cuûa maïng löôùi quyeàn löïc dó nhieân chính laø chính phuû trung uông ôû Abuja.

Ngöôøi daân Nigeria ñaõ töøng keâu goïi môû cuoäc tranh luaän toaøn quoác veà caùch theá ñaát nöôùc cuûa hoï ñang ñöôïc cai trò. Nhieàu ngöôøi muoán thaáy caùc bang ñöôïc töï trò nhieàu hôn vaø vieäc phaân phoái daàu thoâ cuõng ñöôïc coâng baèng hôn.

Toång thoáng Obasanjo, voán laø moät töôùng laõnh hoài höu vaø laø moät tín höõu tin laønh ngöôøi mieàn Nam, ñaõ taùi cöû trong nhieäm kyø thöù hai hoài naêm ngoaùi. Theo moät ngöôøi ngoaïi giao Taây Phöông, oâng Obansanjo khoâng chaáp thuaän cho toå chöùc moät dieãn ñaøn töï do nhö theá.

Ngaøy 15/05/2004, nhieàu ngöôøi ñaõ tham döï moät cuoäc bieåu tình taïi thaønh phoá Lagos ñeå phaûn ñoái chieàu höôùng ñoäc taøi cuûa chính phuû Obasanjo. Vaên só Wole Soyinka, ngöôøi giaûi thöôûng Nobel Vaên Chöông vaø laø moät trong nhöõng ngöôøi ñaõ toå chöùc cuoäc bieåu tình, noùi nhö sau: “Neáu khoâng coù ñoái thoaïi thì chæ coøn laø ñoäc thoaïi”.

 

(Chu Vaên)

 


Back to Vietnamese Missionaries in Asia Home Page