Caùc baø meï taïi Uzbekistan
vaän ñoäng xin hoaõn aùn töû hình
Prepared for Internet by Radio Veritas Asia, Philippines
Caùc
baø meï taïi Uzbekistan vaän ñoäng xin hoaõn aùn töû hình.
(Radio Veritas Asia 6/01/2004) (vieát theo baûn tin cuûa UCAN UZ5301.1268 24/12/2003) - Quí thính giaû, caùc baïn thaân meán. Uzbekistan laø moät trong soá caùc quoác gia treân theá giôùi coøn aùp duïng aùn töû hình, khoâng nhöõng theá chính phuû nöôùc naøy coøn bò caùo buoäc laø khoâng toân troïng nhaân quyeàn cuûa nhöõng töû toäi, ngay caû quyeàn ñöôïc thaêm vieáng cuûa ngöôøi thaân trong gia ñình hoaëc cuûa caùc vò tuyeân uùy nhaø tuø.
Tamara
Chikunova laø moät baø meï coù ngöôøi con bò haønh quyeát trong moät
ngaøy vaøo thaùng 7 naêm 2000, ñuùng ngaøy baø ñeán nhaø tuø ñeå
thaêm vieáng con cuûa mình. Cho ñeán giôø baø cuõng khoâng bieát thi
theå cuûa con mình ñöôïc choân caát ôû ñaâu. Sau khi nhaän tin con
mình ñaõ bò haønh quyeát maø xaùc cuõng khoâng ñöôïc traû laïi
cho gia ñình, baø Chikunova ñeán yeâu caàu moät linh muïc chính thoáng
giaùo Nga cöû haønh leã tang cho con cuûa mình vaø laäp moät ngoâi moä
troáng beân caïnh moä cuûa choàng baø.
Sau
bieán coá ñau thöông naøy, baø Chikunova ñaõ ñöùng ra thaønh laäp
moät toå chöùc coù teân laø "Caùc Baø Meï Choáng AÙn Töû Hình
vaø Tra Taán". Muïc ñích cuûa baø laø vaän ñoäng vôùi chính
quyeàn Uzbekistan vaø caùc toå chöùc nhaân quyeàn quoác teá xin hoaõn
thi haønh aùn töû hình taïi Uzbekistan. Tuy nhieân sau hai laàn noäp
ñôn, chính quyeàn Uzbekistan vaãn chöa caáp giaáy pheùp ñeå toå chöùc
do baø thaønh laäp coù theå chính thöùc hoaït ñoäng. Cho ñeán giôø,
caùc baø meï tham gia toå chöùc vöøa noùi vaãn tieáp tuïc noã löïc
thieát laäp maïng löôùi lieân laïc vôùi caùc nhoùm baûo veä nhaân
quyeàn vaø caùc thaân nhaân ñeå vaän ñoäng cho quyeàn cuûa caùc töû
toäi taïi Uzbekistan ñöôïc toân troïng.
Baø
Chikunova cho bieát, thöôøng khi thì thaân nhaân cuûa nhöõng töû toäi
bò haønh quyeát khoâng ñöôïc thoâng baùo nôi xaùc cuûa töû toäi
ñöôïc choân caát, vaø trong tröôøng hôïp cuûa baø, ngay caû ngaøy
giôø con baø bò haønh quyeát cuõng khoâng ñöôïc thoâng baùo tröôùc.
Ñoâi khi gia ñình cuûa caùc töû toäi cuõng khoâng bieát laø ngöôøi
thaân cuûa mình coøn soáng hay ñaõ cheát. Chính caù nhaân caùc töû
toäi cuõng khoâng bieát khi naøo hoï seõ bò töû hình; vaø ñaëc aân
ñöôïc ra ngoaøi ñi boä cuõng coù theå laø nhöõng böôùc cuoái cuøng
cuûa hoï trong cuoäc ñôøi. Giôùi thaåm quyeàn nhaø tuø cuõng khoâng
cho pheùp caùc vò tuyeân uùy toân giaùo ñeán thaêm caùc töû toäi
chôø ngaøy bò haønh quyeát, hoï cuõng khoâng ñöôïc pheùp nhaän baát
cöù moät taøi lieäu toân giaùo naøo ñeå laøm phöông tieän an uûi
tinh thaàn. Baø Chikunova ñaõ tröng daãn nhieàu tröôøng hôïp ñeå
haäu thuaãn lôøi caùo buoäc cuûa baø, trong ñoù coù tröôøng hôïp
cuûa con trai baø vaø moät töû toäi khaùc teân laø Yevgeni Gugnin.
Ñöôïc bieát anh Yevgeni Gugnin ñaõ xin pheùp nhaø tuø cho anh ñöôïc
gaëp moät tuyeân uùy, nhöng anh khoâng
ñöôïc toaïi nguyeän. Linh muïc Nikolay Ribchinsky cuûa chính thoáng
giaùo Nga cho haõng thoâng taán UCAN bieát laø duø caùc vò tuyeân uùy
raát muoán thaêm vieáng vaø an uûi caùc töû toäi, nhöng hoï cuõng
ñaønh boù tay vì khoâng coù giaáy pheùp cuûa giôùi thaåm quyeàn.
Thuaät
laïi nhöõng hoaït ñoäng cuûa toå chöùc "Caùc Baø Meï Choáng AÙn
Töû Hình vaø Tra Taán", baø Chikunova cho bieát theâm laø toå chöùc
do baø thaønh laäp thöôøng xuyeân gaëp khoù khaên vôùi chính quyeàn
Uzbekistan trong chieán dòch vaän ñoäng xin hoaõn thi haønh aùn töû hình.
Caùc baø meï thaønh vieân trong toå chöùc luoân bò coâng an saùch
nhieãu, bò caùo buoäc laø khuûng boá vaø haønh ngheà maõi daâm. Ñaàu
thaùng 12 naêm 2003, toå chöùc naøy döï tính toå chöùc moät hoäi
nghò taïi thuû ñoâ Tashkent ñeå noùi leân hoaøn caûnh khoù khaên cuûa
caùc töû toäi taïi Uzbekistan. Ñaïi dieän caùc toøa ñaïi söù nöôùc
ngöôøi, caùc toå chöùc nhaân quyeàn, Giaùo hoäi Chính thoáng vaø Coâng
giaùo, Hoài giaùo, vaø baùo chí ñeàu ñöôïc môøi tham döï. Toái
cao phaùp vieän vaø vaên phoøng coâng toá vieân cuûa chính phuû cuõng
ñoàng yù göûi ñaïi dieän ñeán döï. Tuy nhieân, vaøo giôø choùt,
chính phuû ñaõ caám khoâng cho hoäi nghò naøy ñöôïc tieán haønh
vieän leõ laø toå chöùc cuûa baø Chikunova khoâng coù giaáy pheùp ñaêng
kyù. Vôùi quyeát taâm, baø Chikunova vaãn tieán haønh buoåi hoïp ngay
taïi nhaø troï cuûa baø. Trong dòp naøy baø ñaõ cho caùc kyù giaû
coi hình cuûa 6 töû toäi ñang chôø ngaøy bò haønh quyeát vaø ñöa
ra lôøi keâu goïi xin toång thoáng Uzbekistan haõy aân xaù cho caùc töû
toäi.
Uzbekistan laø quoác gia coù 25 trieäu daân, 88% trong soá naøy theo ñaïo Hoài. Tín höõu chính thoáng giaùo chieám khoaûng 8%. Chính phuû nöôùc naøy khoâng coâng boá thoáng keâ chính thöùc, vì theá raát khoù ñeå bieát con soá chính xaùc coù bao nhieâu ngöôøi bò töû hình trong moät naêm. Theo öôùc tính cuûa caùc toå chöùc baûo veä nhaân quyeàn, moãi naêm taïi Uzbekistan coù töø 100 ñeán 200 töû toäi bò haønh quyeát. Chieáu theo luaät hình söï cuûa Uzbekistan thì nhöõng ngöôøi bò keát toäi khuûng boá, dieät chuûng, phaûn quoác, gieát ngöôøi, seõ laõnh aùn töû hình. Trong quaù trình 3 naêm hoaït ñoäng, toå chöùc cuûa baø Chikunova ñaõ vaän ñoäng söï can thieäp cuûa caùc toå chöùc baûo veä nhaân quyeàn quoác teá cöùu ñöôïc 13 töû toäi khoûi bò töû hình, tuy nhieân coù 22 töû toäi khaùc khoâng ñöôïc may maén cöùu maïng.
Qua vaän ñoäng cuûa toå chöùc "Caùc Baø Meï Choáng AÙn Töû Hình vaø Tra Taán" cuõng nhö cuûa caùc toå chöùc baûo veä nhaân quyeàn quoác teá, vieäc hoaõn aùn töû hình seõ naèm trong chöông trình nghò söï ñeå thaûo luaän taïi quoác hoäi Uzbekistan trong naêm 2004. Chính phuû Uzbekistan cuõng ñang cöùu xeùt thay ñoåi chính saùch cho pheùp caùc töû toäi ñöôïc laõnh nhaän nghi thöùc cuoái cuøng theo ñaïo cuûa hoï, tröôùc giôø bò haønh quyeát, cuõng nhö trao xaùc cuûa caùc töû toäi laïi cho thaân nhaân choân caát.
(Vieät Huøng)