Naïn ñoùi ñang ñe doïa traàm troïng
nhieàu nöôùc Chaâu Phi
Prepared for Internet by Msgr Peter Nguyen Van Tai
Radio Veritas Asia, Philippines
Naïn ñoùi ñang
ñe doïa traàm troïng nhieàu nöôùc Chaâu Phi.
(Radio Veritas
Asia - 14/12/2002) - Baùo chí xuaát baûn trong nhöõng ngaøy naøy baùo
ñoäng dö luaän theá giôùi: Naïn
ñoùi ñang de doïa traàm troïng nhieàu nöôùc Chaâu Phi, caùch rieâng
coäng hoøa daân chuû lieân bang Ethiopie. Coäng hoøa daân chuû lieân
bang Ethiopie, trong nhöõng thaäp nieân vöøa qua, ñaõ phaûi traûi
qua nhieàu bieán coá chính trò: Naêm 1994, Hoaøng ñeá Haileù
Selassieù bò Quaân ñoäi laät ñoå. Töø naêm 1997 ñeán naêm 1991,
Ethiopie bò ñaët döôùi cheá ñoä ñoäc taøi coäng saûn Mac xít-Leâ
nin cuûa Ñaïi taù Menghistu Haileù Mariam, thaân Lieân xoâ. Sau khi cheá
ñoä coäng saûn Lieân xoâ tan raõ, Hoäi ñoàng caùch maïng Quaân ñoäi
cuõng cho Menghistu veà vöôøn. Naêm 1993, Eritrea taùch khoûi Ethiopie
trôû thaønh quoác gia ñoäc laäp, nhöng khoâng chung soáng hoøa bình
vôùi Ethiopie. Nhôø söï can thieäp cuûa Lieân hieäp quoác, chieán
tranh giöõa hai nöôùc taïm ngöøng. Nhöng daân chuùng caû hai mieàn
ñeàu bò naïn ñoùi de doïa. Neáu lôøi keâu goïi cuûa Chính phuû
Ethiopie khoâng ñöôïc ñaùp laïi, thì töø nay ñeán thaùng 3 naêm
2003, seõ coù khoaûng 14 trieäu ngöôøi cheát ñoùi.
Naïn ñoùi gaây
neân, moät phaàn bôûi chieán tranh keùo daøi, phaàn khaùc do
naïn haïn haùn. Thöïc söï Ethiopie laø moät quoác gia roäng lôùn
goàm treân moät trieäu caây soá vuoáng, daân cö khoâng ñaày 45 trieäu,
coù theå traùnh khoûi naïn ñoùi, neáu chính phuû toû ra coù khaû naêng
cai trò, vôùi nhöõng chöông trình daøi haïn
vaø nhaát laø lieâm khieát, chæ vì daân vì nöôùc.
Theo tin töø thuû
ñoâ Añdis Abeba, thì trong luùc naøy coù khoaûng hôn moät trieäu ngöôøi
ñang lieàu bò cheát ñoùi, neáu khoâng ñöôïc coäng ñoàng quoác teá
caáp cöùu kòp thôøi. OÂng Simon Mechale, Chuû tòch UÛy ban
Baûo veä daân söï cuûa Thaønh phoá Añis Abeba, loan baùo: vì
naïn haïn haùn, soá thu hoaïch trong naêm nay giaûm bôùt 25% saùnh vôùi
naêm 2001. Vì naïn haïn haùn, coù hôn 11 trieäu ngöôøi seõ khoâng
coù gì ñeå nuoâi soáng mình trong naêm tôùi (2003). Do ñoù, oâng keâu
goïi tình lieân ñôùi quoác teá, vaø xin göûi gaáp moät trieäu röôûi
Myõ kim ñeå mua thöïc phaåm caàn thieát trong luùc naøy. Ngoaøi ra,
oâng coøn baùo ñoäng theâm: seõ coù khoaûng 3 trieäu ngöôøi
khaùc nöõa hieän ñang phaûi ñoái phoù vôùi vaán ñeà thöïc phaåm.
Nhö vaäy töø nay ñeán thaùng ba naêm 2003, seõ coù 14 trieäu ngöôøi
daân Ethiopie bò ñe doïa traàm troïng.
Ngoaøi vieäc yeâu
caàu caáp cöùu, Thuû töôùng Meles Zenawi coøn yeâu caàu
coäng ñoàng quoác teá vieän trôï döôùi nhöõng hình thöùc
khaùc nöõa, nhö göûi haït gioáng, thuoác chích ngöøa vaø thöùc aên
cho loaøi vaät. Toång soá tieàn trôï
caáp leân tôùi 66,6 trieäu Myõ kim. Trong baøi phoûng vaán, thuû töôùng
cho bieát: OÂng ñaõ xin Ngaân haøng theá giôùi giuùp 100 trieäu Myõ
kim, nhöng soá tieàn naøy chæ ñöôïc duøng nhö taøi saûn cuoái cuøng,
neáu khoâng ñöôïc coäng ñoàng quoác teá ñaùp laïi lôøi keâu goïi.
Baø Carol
Bellamy, Giaùm ñoác Unicef, trong nhöõng ngaøy vöøa qua, caûnh caùo:
Neáu khoâng ñöôïc caáp cöùu kòp thôøi, Ethiopie seõ lieàu ñi ñeán
moät tai hoïa khuûng khieáp nhö tai hoïa naêm 1984-1985, luùc naïn ñoùi
gaây cheát choùc cho hôn moät trieäu ngöôøi. Sau khi vieáng thaêm mieán
Taây-baéc Ethiopie, Baø tuyeân boá: “Xin Chính phuû Addis
Abeba ñöøng chæ ñoå loãi cho thôøi tieát, nhöng haõy ñöa ra
nhöõng keá hoaïch daøi haïn, ñeå ñoái phoù vôùi naïn haïn haùn,
nhö thieát laäp heä thoáng daãn thuûy nhaäp ñieàn vaø tìm caùch troàng
caáy nhöõng loaïi caây saûn
xuaát thöùc aên coù söùc choáng cöï vôùi nhöõng thôøi tieát“.
Baø noùi theâm: “Chuùng toâi khoâng theå moãi naêm, moãi luùc laïi
ñöôïc yeâu caàu vieän trôï cho heát côn khuûng hoaûng naøy, roài
ñeán côn khuûng hoaûng khaùc. Toâi cuõng ñaõ nghe thaáy caùc quoác
gia vieän trôï than phieàn: Chuùng toâi khoâng theå cöù hai naêm laïi
ñöôïc nghe: xin göûi tieàn, xin göûi thöïc phaåm giuùp ñôõ chuùng
toâi.
Coäng ñoàng quoác
teá, ngoaøi vieäc caáp cöùu, muoán raèng: caùc trôï
caáp ñöôïc göûi ñeán cho daân phaûi ñöôïc xöû duïng caùch
ñöùng ñaén, coâng bình, khoâng phaûi chæ ñeå nuoâi soáng ngöôøi
daân, nhöng coøn ñeå giuùp ngöôøi daân coù cô hoäi tieán ñeán
vieäc töï tuùc töï cöôøng. Ñaây laø boån phaän cuûa moãi chính
phuû ñòa phöông. Neáu khoâng coù nhöõng chöông trình daøi haïn
cho töông lai nhö vaäy, thì khoâng bao giôø ngöôøi daân thoaùt khoûi
naïn ñoùi khoå. Kinh nghieäm cho hay: naïn ñoùi taïi Chaâu phi nhö moät
côn beänh ñòa phöông keùo daøi töø bao naêm nay, dó nhieân moät
phaàn do naïn haïn haùn; nhöng
cuõng do nhieàu caên côù khaùc, nhö chieán tranh, chính phuû baát löïc,
tham nhuõng, thieáu oån ñònh chính trò... Thöïc söï taøi nguyeân cuûa
Luïc ñòa naøy raát phong phuù, nhöng laïi naèm trong tay moät soá coâng
ty khai thaùc ngoaïi quoác vaø moät soá ngöôøi caàm quyeàn thaàn theá
ñoàng loõa vôùi caùc coâng ty naøy, ñeå laøm giaàu cho gia ñình,
cho beø phaùi...
Nhaân noùi veà
naïn ñoùi taïi Chaâu phi, nhaät baùo Corriere della sera, soá ra ngaøy
Chuùa nhaät 8.12.2002, phaùc hoïa moät baûn ñoà veà caùc nöôùc Chaâu
Phi ñang bò naïn ñoùi ñe doïa, vì naïn haïn haùn vaø vì nhöõng
cuoäc noäi chieán: Mali (khoaûng 40 ngaøn ngöôøi) - Mauritania (420 ngaøn)
- Senegal (24 ngaøn) - Gambia (34 ngaøn) - Guinea (148 ngaøn) - Sierra Leone
(385 ngaøn, khoâng do naïn haïn haùn, maø do cuoäc noäi chieán) -
Liberia (182 ngaøn) - Coâte d'Ivoire (26 ngaøn, moät trong caùc quoác gia
tieán boä vaø phaùt trieån nhaát taïi Chaâu phi, nay ñang bò cuoäc noäi chieán) - Congo (342 ngaøn, moät
trong caùc quoác gia mieàn caùc Hoà Lôn, lieân luïy vaøo chieán tranh)
- Angola (2 trieäu, moät quoác gia meânh moâng, nhöng ñoùi khoå vì cuoäc
noäi chieán keùo daøi töø nhieàu naêm nay, haàu nhö khoâng loái thoaùt)
- Zimbabwe (6,7 trieäu, tröôùc ñaây laø Rhodesie, do Taây phöông khai
thaùc vaø trôû neân phoàn thònh; nay
nhaø ñoäc taøi Robert Mugabe
chuû tröông baøi ngoaïi, tòch thu thu
taøi saûn vaø caùc cô caáu saûn xuaát cuûa ngöôøi da traéng (duø
ñaõ laø coâng daân Zimbabwe töø
nhieàu ñôøi). Mugabe, töï xöng mình laø toång thoáng maõn ñaïi,
ñang ñöa ñaát nöôùc ñeán caûnh ngheøo ñoùi, dieät voïng -
Lesotho (650 ngaøn) - Swaiziland (270 ngaøn) - Mozambic (590 ngaøn, môùi
thoaùt khoûi cuoäc noäi chieán do trung gian cuûa Coäng ñoàng Sant'Egidio
ôû Roma) - Malawi (3,3 trieäu) - Zambia (2,9 trieäu) - Coäng hoøa daân
chuû Congo (1,4 trieäu, sau khi bò cheá ñoä ñoäc taøi tham nhuõng cuûa
Töôùng Mobutu, tieáp ñeán cuoäc noäi chieán) - Uganda (1 trieäu) -
Sudan (2,9 trieäu, moät phaàn lôùn do cuoäc noäi chieán giöõa hai mieàn
Baéc (Hoài giaùo) - Nam (Kitoâ giaùo vaø toân giaùo truyeàn thoáng Chaâu
Phi).
Ñöùng tröôùc
con soá lôùn lao nhö vaäy cuûa nhöõng ngöôøi daân ñoùi khoå, chôø
cheát naøy, ai laø ngöôøi seõ cöùu hoï? Cô quan thöïc phaåm vaø cöùu
ñoùi cuûa LHQ töø saùu naêm nay ñöa ra chöông trình taêng thöïc
phaåm, giaûm naïn ñoùi, xem ra khoâng tieán ñöôïc böôùc naøo hay
tieán quaù chaäm. Moät soá quoác gia hoäi vieân khoâng muoán goùp phaàn
vaøo chöông trình naøy, coù leõ vì hoï khoâng tin töôûng?
Baùo chí haàu nhö khoâng noùi gì ñeán Chaâu phi nöõa. Coäng ñoàng quoác teá haàu nhö cuõng khoâng quan taâm nhieàu ñeán Chaâu phi. Neáu khoâng ñöôïc coäng ñoàng quoác teá caáp cöùu, Chaâu phi seõ khoâng thoaùt khoûi caûnh cheát choùc, vì naïn ñoùi, vì chieán tranh. Söï laõng queân naøy raát coù theå vì caùc chính phuû keá tieáp nhau taïi Chaâu phi khoâng toû ra khaû naêng cai trò. Vì khoâng coù oån ñònh chính trò, caùc quoác gia giaàu coù khoâng theå boû voán ñaàu tö. Vì khoâng coù oån dònh chính trò, nay coøn mai maát, ngöôøi leân caàm quyeàn lo laøm giaàu cho baûn thaân, hôn laø nghó ñeán coâng ích cuûa ngöôøi daân. Nhieàu sieâu cöôøng Taây phöông lo saûn xuaát vuõ khí ñeå baùn cho caùc quoác gia tröôùc ñaây laø thuoäc ñòa cuûa mình, ñeå naâng ñôõ nhöõng phe phaùi voán coù caûm tình vôùi mình, ñeå gaây aûnh höôûng, môû roäng thò tröôøng tieâu thuï haøng hoùa, ít quan taâm ñeán vieäc giuùp cho caùc nöôùc naøy tieán boä vaø phaùt trieån. Haøng hoùa cuûa caùc quoác gia ngheøo, töông ñoái reû, nhöng laïi keùm veà phaåm, haàu nhö khoâng theå loït vaøo thò tröôøng quoác teá ñöôïc. Hoá saâu giöõa giaàu vaø ngheøo moãi ngaøy moãi saâu theâm. Ñaây laø tình traïng theâ thaûm vaø baát coâng cuûa theá giôùi ngaøy nay.
(TÑK)