Vaøi neùt vaén taét veà

nöôùc Coäng hoøa Azerbaijan

Prepared for Internet by Msgr Peter Nguyen Van Tai

Radio Veritas Asia, Philippines

Vaøi neùt vaén taét veà nöôùc Coäng hoøa Azerbaijan.

Thöù tö 22/05/2002, ÑTC Gioan Phaoloâ II, vôùi chieác gaäy trong tay, söùc khoûe moãi ngaøy moãi suy keùm, tuoåi taùc moãi ngaøy moãi theâm, nhöng vôùi yù chí baát khuaát vaø nghò löïc tinh thaàn haàu nhö voâ taän, leân ñöôøng vieáng thaêm hai quoác gia Azerbaijan vaø Bulgaria. Caû hai, tröôùc naêm 1989, ñeàu thuoäc cheá ñoä coäng saûn Lieân xoâ vaø ñaõ baùch haïi Giaùo hoäi döõ doäi, nhaát laø trong thôøi nhaø ñoäc taøi Stalin. Ñaây laø chuyeán vieáng thaêm quoác teá thöù 96 cuûa Trieàu Giaùo Hoaøng. Chuyeán vieáng thaêm quoác teá cuoái cuøng tröôùc ñaây  ñöôïc thöïc hieän cuoái thaùng 9 naêm 2001, sau khi xaåy ra vuï khuûng boá khieáp sôï taïi Hoa kyø. Luùc ñoù, töø 22 ñeán 27 thaùng 9,naêm 2001, ÑTC ñaõ vieáng thaêm hai Coäng hoøa Kazakhstan vaø Armeni, tröôùc ñaây cuõng thuoäc  Lieân xoâ.

Trong baøi thôøi söï naày, chuùng toâi xin trình baøy vaén taét veà Coäng hoøa Azerbaijan.

Coäng hoøa Azerbaijan, tröôùc ñaây laø moät trong caùc Coäng hoøa laøm thaønh Lieân bang Xoâ vieát, thuoäc Chaâu AÙ, Baéc giaùp Nga, Taây giaùp  Georgia vaø Armeni, Nam giaùp Iran vaø Ñoâng giaùp Bieån Caspio. Dieän tích cuûa Azerbaijan goàm 85.600 caây soá vuoâng, vôùi daân soá 7.697.000, trong ñoù haàu heát theo Hoài giaùo (62% thuoäc phaùi Scites vaø 26% thuoäc phaùi Sunnites) vaø 12% theo Giaùo hoäi chính thoáng; Giaùo Hoäi coâng giaùo chæ coù 120 ngöôøi maø thoâi, --(coù nguoàn tin noùi laø coù 150 ngöôøi)---, vôùi 2 linh muïc Doøng Salesien coi soùc, thuoäc Giaùo haït Giaùm quaûn Toâng Toøa mieàn Caucase (beân Nga).  Ñaây laø moät ñoaøn chieân quaù beù nhoû, nhöng cuõng ñöôïc ÑTC, Vò chuû chaên toaøn Giaùo hoäi, ñích thaân ñeán taän nôi ñeå vieáng thaêm vaø an uûi. Thöïc söï, ñaïo coâng giaùo taïi Azerbaijan ñaõ ñöôïc rao giaûng töø theá kyû XIX . Taïi thuû ñoâ Baku,  vôùi daân cö treân moät trieäu, hoài ñoù ñaõ coù motä nhaø thôø kieán truùc gothique, raát ñeïp, nhöõng bò cheá ñoä coäng saûn Lieân xoâ ñaët chaát noå phaù huûy naêm 1937. Linh muïc, Tu só nam nöõ vaø nhieàu giaùo daân bò ñaày ñi mieàn Siberia.

Ñaøi phaùt thanh Vatican , trong buoåi phaùt luùc 14 giôø ngaøy 21/05/2002, chöông trình tieáng YÙ, loan baùo raèng: ngoaøi vieäc vieáng thaêm ñaøn chieân nhoû beù, ÑTC ñeán Azerbaijan, do lôøi môøi cuûa Chính phuû, laø ñeå cuûng coá vieäc ñoái thoaïi lieân toân,  vôùi Giaùo hoäi chính thoáng taïi ñaây, vaø nhaát laø vôùi Hoài giaùo, cuõng nhö trong chuyeán vieáng thaêm taïi Kazakhstan, moät quoác gia ñaïi ña soá theo Hoài giaùo. Ngaøy caàu nguyeän cho hoøa bình theá giôùi 24 thaùng Gieâng naêm 2002 taïi Assisi, do saùng kieán cuûa ÑTC, ñaõ gaây tieáng vang saâu roäng  nôi caùc quoác gia Hoài giaùo. Ngaøi laø vò laõnh ñaïo toân giaùo uy tín duy nhaát treân theá giôùi hieän nay, coù theå qui tuï caùc toân giaùo thaønh moät löïc löôïng huøng haäu, cuøng nhau hoaït ñoäng vaø caàu nguyeän cho hoøa bình theá giôùi, luoân luoân bò ñe doïa bôûi chieán tranh, nhaát laø bôûi naïn khuûng boá quoác teá taïi kaép nôi.

Coäng hoøa Azerbaijan thöïc söï ít khi ñöôïc noùi ñeán, ngoaøi vieäc saûn xuaát daàu hoûa vaø chieán tranh laâu daøi vôùi coäng hoøa Armeni, trong vuï tranh chaáp giöõa hai beân ôû mieàn Nagorno-Karabach. Cuoái thaùng 9 naêm 2001, ÑTC ñaõ vieáng thaêm Armeni. Vôùi chuyeán vieáng thaêm Azerbaijan luùc naøy, ngaøi coù theà lieân keát hai daân toäc , ñaõ chòu ñau khoå nhieàu vì chieán tranh, töø nay soáng trong hoøa bình , hoøa giaûi vaø tình huynh ñeä.

Nhaät baùo L' Osservatore Romano, soá ra ngaøy 20-21/05/2002, phaàn phuï tröông, daønh rieâng cho chuyeán vieáng thaêm, vieát nhö sau: Ñaây laø chuyeán vieáng thaêm thöù 25, ÑTC thöïc hieän taïi moät quoác gia ña soá theo Hoài giaùo vaø laø chuyeán vieáng thaêm ñaàu tieân, taïi moät quoác gia ña soá theo Hoài giaùo Scites. Ñaây laø chuyeán vieáng thaêm thöù taùm, taïi moät Coäng hoøa tröôùc ñaây thuoäc Lieân Bang Soâ vieát. Hai söï kieän naøy  raát ñaùng ñöôïc löu yù.

Nhaät baùo giaûi thích theâm goïi chuyeán vieáng thaêm naày laø: Visita Apostolica - Vieáng thaêm toâng ñoà--- Apostolica –-- toâng ñoà--- “ñöôïc aùp duïng cho chuyeán vieáng thaêm cuûa ÑTC taïi Azerbaijan,  maïnh meõ gôïi laïi   Saùch Coâng vuï Toâng ñoà, vaø caùc tín höõu Kitoâ cuûa nhöõng theá kyû ñaàu tieân cuûa Giaùo hoäi. Chuùng ta nhôù ñeán lôøi cuûa Thaùnh Phaoloâ noùi ñeán “vieäc beõ baùnh“ (fractio Panis: Thaùnh Theå) trong caùc nhaø tö.  Ñaây laø ñieàu maø ÑTC  gaëp thaáy taïi thuû ñoâ Baku. Coäng ñoàng nhoû beù coâng giaùo tuï hoïp nhau taïi moät caên nhaø: goàm hai phoøng hôïp laïi (böùc töôøng ngaên hai phoøng ñaõ ñöôïc phaù ñi ñeå hai phoûng thaønh moät). Giaùo xöù nhoû beù naøy ñöôïc daâng kính Chuùa Kitoâ Cöùu chuoäc. Nhö chuùng toâi vöøa nhaéc treân ñaây, taïi Baku, tröôùc ñaây, coù moät nhaø thôø raát ñeïp, nhöng ñaõ bò  cheá doä coäng saûn Lieân xoâ phaù huûy; vaø cha sôû bò ñaày ñi mieàn giaù laïnh Siberia. Töø ñoù, trong thôøi gian khoaûng 60 naêm, khoâng coù linh muïc coâng giaùo naøo ñaõ coù theå ñaët chaân leân maûnh ñaát Azerbaijan naøy.

"Nhaø thôø nhoû beù" cuûa giaùo xöù nhoû beù, naèm trong khu vöïc nhaø nhoû beù cuûa coäng ñoàng Salesien - goàm  hai linh muïc vaø moät trôï só, nguôøi Slovak - -- Taïi ñaây cuõng coù maáy phoøng duøng ñeå giaûng daïy giaùo lyù vaø cho caùc hoaït ñoäng muïc vuï, baùc aùi.

Coäng ñoàng giaùo xöù, nhö chuùng toâi nhaéc treân ñaây, goàm coù 120 ngöôøi, nhöng laø moät coäng ñoàng raát soáng ñoäng. Thieåu soá coâng giaùo soáng giöõa moâi tröôøng xaõ hoäi vöøa thoaùt khoûi cheá ñoä coäng saûn vaø ñaïi da soá theo Hoài giaùo, khoâng phaûi deã daøng. Azerbaijan ñöôïc saùnh vôùi “Albani“ . Albani laø moät quoác gia coâng khai tuyeân boá “voâ thaàn“. Ñaïo coâng giaùo haàu nhö bieán maát trong nhöõng naêm cai trò cuûa nhaø ñoäc taøi Hoxha. Trong thôøi kyø Stalin, söï hieän dieän cuûa ngöôøi coâng giaùo taïi Azerbaijan haàu nhö khoâng coøn veát tích gì, tuy laø moät söï hieän dieän coù töø laâu ñôøi.

Taïi ñaây, ngoaøi Hoài giaùo, coøn coù moät soá daân cö theo giaùo hoäi chính thoáng. Trong thôøi kyø baùch haïi, nhieàu ngöôøi coâng giaùo ñaõ ñöôïc anh chò em chính thoáng ñoùn nhaän vaø naâng ñôõ, ít coù nôi xaåy ra nhö vaäy. Vì theá, taïi ñaây ngöôøi daân soáng  “phong traøo ñaïi keát thöïc haønh“ vaø coù giaù trò hôn nhöõng vuï tranh chaáp, thaûo luaän veà lyù thuyeát, nhieàu luùc gaây chia reõ theâm, thay vì tieán ñeán söï hieäp nhaát. Moái quan heä giöõa ngöôøi coâng giaùo vaø chính toáng taïi thuû ñoâ Baku raát chaët cheõ.

Söï kieän khaùc ñaùng löu yù: taïi ñaây coù söï chung soáng hoøa bình caû vôùi Hoài giaùo nöõa. Hoài giaùo taïi ñaây theo con ñöôøng oân hoøa. Taát caû caùc lôøi bình luaän veà chuyeán vieáng thaêm cuûa ÑTC ñeàu raát tích cöïc. Caùc ngöôøi Hoài giaùo chôø ñôïi ngaøi vôùi nhieàu höùng thuù (cuõng nhö taïi Kazakhstan). Bieán coá 24 thaùng Gieâng naêm 2002 taïi Assisi,  trôû neân Vieân ñaù moác ñöôøng treân con ñöôøng caùc moái quan heä lieân toân. Bieán coá naøy ñöôïc bieát ñeán nhieàu taïi Azerbaijan vaø laøm thaønh neàn taûng vöõng chaéc cho vieäc ñoái thoaïi vôùi theá giôùi Hoài giaùo - bò xuùc ñoäng saâu xa bôûi chuyeán vieáng thaêm vaøo thaùng 9 naêm 2001, cuûa ÑTC taïi Kazakhstan vaø Armenie - Hoài giaùo Azerbaijan cuõng muoán noái keát cuoäc ñoái thoaïi naøy vôùi Ñöùc Gioan Phaoloâ II.

Sau ñaây laø chöông trình vieáng thaêm cuûa ÑTC taïi Azerbaijan:

Thöù tö - 22.5.2002 - Maùy bay chôû ÑTC vaø ñoaøn tuøy tuøng caát caùnh luùc 9 giôø, töø phi caûng quoác teá Fiumicino-Roma, bay thaúng ñeán Azerbaijan, ñaùp xuoáng saân bay thuû ñoâ Baku luùc 16 giôø (giôø ñòa phöông, töùc 13 giôø Roma - 19 giôø Vieät nam.

Sau leã nghi ñoùn tieáp, ÑTC ñeán kính vieáng Ñaøi “chieán só“ töû traän vì neàn ñoäc laäp Azerbaijan. Roài ngaøi ñeán Phuû Toáng thoáng vieáng thaêm xaõ giao. Taïi ñaây, ÑTC gaëp caùc Laõnh tuï toân giaùo, caùc Ñaïi dieän giôùi Chính trò, Vaên hoùa vaø Ngheä thuaät.

Laàn thöù nhaát, ÑTC nghæ ñeâm taïi moät khaùch saïn. Taïi Baku khoâng coù toøa ñaïi dieän Toøa Thaùnh, cuõng khoâng toøa Giaùm muïc...

Thöù naêm 23.6.2002 - Luùc 9.30, ÑTC chuû teá Thaùnh leã trong Toøa Nhaø Theå thao. Dó nhieân, coù caùc tín höõu coâng giaùo caùc nöôùc laân caän ñeán tham döï - Sau thaùnh leã, ÑTC gaëp coäng ñoàng Salesien.

Luùc 16.30, leã nghi töø giaõ taïi saân bay Baku. Sau ñoù maùy bay chôû ÑTC vaø ñoaøn tuøy tuøng bay veà Sophia, thuû ñoâ Bulgari, vaø ñaùp xuoáng ñaây luùc 18 giôø (ñòa phöông, töùc 19 giôø  Roma, moät giôø ñeâm Vieät nam). Ngaøi seõ löu laïi Bulgari ñeán 26 thaùng 5/2002, Chuùa nhaät, Leã troïng  kính Chuùa Ba Ngoâi cöïc thaùnh.

Back to Home Page