Leã Giaùng sinh naêm 2001 taïi Trung quoác
Prepared for Internet by Msgr Peter Nguyen Van Tai
Radio Veritas Asia, Philippines
Leã Giaùng sinh
naêm 2001 taïi Trung quoác.
Theo kinh nghieäm
cuûa caùc naêm tröôùc ñaây, thì moät trong caùc leã nghi ñöôïc
ngöôøi daân coâng giaùo taïi Trung Quoác tham döï ñoâng ñaûo hôn
caû laø Thaùnh leã nöûa ñeâm giaùng sinh. Caùc nhaø thôø ñeàu chaät
ních ngöôøi döï leã, keå caû caùc ngöôøi khoâng coâng giaùo, cuõng
tham döï ñeå quan saùt, hoaëc vì tính toø moø.
Soá ngöôøi coâng
giaùo hieän nay taïi Trung quoác - theo nhöõng nguoàn tín chaéc chaén
- khoaûng töø 10 ñeán 12 trieäu. Dó nhieân hoï möøng leã khaùc haún
ngöôøi coâng giaùo Chaâu AÂu hoaëc taïi caùc quoác gia nôi coù töï
do toân giaùo hoaøn toaøn. Moïi
ngöôøi ñeàu bieát: caùc hoaït ñoäng toân giaùo ñöôïc thu heïp laïi trong khu vöïc nhaø thôø. Nhöõng
cuoäc bieåu ñöông toân giaùo
beân ngoaøi ra ngoaøi khu vöïc nhaø thôø, ñeàu phaûi coù pheùp rieâng
hoaëc troán traùnh caùc luaät leä hieän haønh. Nhöõng troán traùnh
nhö vaäy khoù thoaùt khoûi con
maét cuûa coâng an vaø dó nhieân seõ bò tröøng phaït caùch naøy hay
caùch khaùc.
Ngaøy leã Giaùng
sinh naêm nay (2001), chaéc chaén cuõng nhö caùc Leã Giaùng sinh tröôùc
ñaây, trong nhaø thôø chính toøa Baéc Kinh cuõng nhö taïi caùc nhaø
thôø khaùc raûi raéc trong caû nöôùc seõ coù thaùnh leã nöûa ñeâm.
Caùc baøi haùt Giaùng sinh ñöôïc vang doäi, keå caû nhöõng baøi haùt
coå dieån nhö “Adeste fideles“, ñöôïc haùt leân baèng tieáng
Latinh hoaëc baèng tieáng Trung quoác.
Taïi nhieàu nhaø
thôø, ngöôøi daân coâng giaùo cuõng tröng baøy hang ñaù; nhöng
trong caùc gia ñình ít thaáy coù, nhö taïi Theá giôùi Taây phöông,
bôûi vì caùc aûnh töôïng veà Sinh nhaät vaø caùc ñoà ñaïo raát
hieám. Nhöng chaéc chaén trong
thôøi gian gaàn ñaây seõ coù nhieàu thay ñoåi. Hieän nay taïi nhöõng
thaønh phoá lôùn vaø giaàu thònh nhö Shangai vaø Canton, cuõng
nhö Hoàng koâng vaø Macao töø
nhieàu naêm chòu aûnh höôûng vaên hoùa Taây phöông, tinh thaàn
tieâu thuï ñang lan traøn maïnh meõ. Ngöôøi daân coâng giaùo
hay khoâng coâng giaùo cuõng tuoán ñeán caùc cöûa tieäm ñeå mua saém
quaø taëng cho caùc thaân nhaân, baïn höõu...
Taïi Nhaø thôø
chính toøa Baéc kinh, moät quan saùt vieân Taây phöông len loûi vaøo
ngöôøi daân döï thaùnh leã ñoâng ñaûo, trong soá naøy coù nhieàu
ngöôøi khoâng coâng giaùo cuõng tham döï, vì hoï cho ñaây laø moät
leã coù tính caùch quoác teá. Taïi caùc nhaø thôø cuõng coù nhöõng
“ngöôøi quan saùt khaùc“: ngöôøi laøm chính trò hoaëc nhaân vieân
cuûa Ñaûng. Dó nhieân hoï ñeán vôùi tö caùch laø “ngöôøi kieåm
soaùt“ caùc hoaït ñoäng toân giaùo, vaø ñeå giöõ traät töï.
Vieäc kieåm soaùt cuûa caùc quan saùt vieân chính trò vaø nhaân
vieân cuûa Ñaûng ñöôïc thi haønh taïi caùc nhaø thôø thuoäc toå
chöùc ñöôïc goïi laø “Hoäi coâng giaùo aùi quoác“ (ñöôïc chính
phuû uûng hoä) cuõng nhö taïi caùc nhaø thôø cuûa Giaùo hoäi “haàm
truù”.
Trong dòp leã
Giaùng Sinh naêm nay cuõng nhö caùc naêm tröôùc, moät soá giaùm muïc,
linh muïc vaø giaùo daân trung thaønh vôùi Roma, phaûi möøng leã Giaùng
sinh xa nhaø vaø caùc ngöôøi thaân yeâu, bôûi vì caùc vò naøy hieän
coøn bò giam taïi caùc nhaø tuø. Duø coù nhöõng daáu hieäu veà côûi
môû, nhöng cuoäc töû ñaïo cuûa “Giaùo hoäi coâng giaùo haàm truù”ù
taïi Trung quoác vaãn chöa chaám
döùt. Vò sau cuøng trong caùc giaùm muïc “bò maát tích“, hieän ñang
phaûi traûi qua thôøi kyø caûi huaán, chæ vì
ngaøi töø choái gia nhaäp “Hoäi coâng giaùo aùi quoác“, ñoù
laø Ñöùc Cha Lucas Li, giaùm
muïc giaùo phaän Fengxiang, bò maát tích töø thaùng 9 naêm 2001.
Tröôùc ít tuaàn, töùc ngaøy 10 thaùng 7/2001, coâng an baét giöõ
trong mieàn Jiangxi, thuoäc phía Nam Trung quoác, 16 linh muïc thuoäc Giaùo
hoäi haàm truù aån, veà toäi trung thaønh vôùi ÑTC. Cuõng trong dòp
naøy, ñeâm khuya, coâng an ñoät nhaäp vaøo nhaø cha Liao Haiqing, thuoäc
giaùo phaän Yujiang, roài ñoät nhaäp vaøo moät cuoäc hoäi hoïp cuûa
caùc linh muïc ñieäu ñi 15 vò, cuõng
thuoäc mieàn naøy. Cha Liao
Haiqing, naêm nay 71 tuoåi, laø
moät hình aûnh coù theå noùi laø töôïng tröng cuaû “giaùo hoäi
haàm truù naøy“. Cha ñaõ bò giam tuø 17 naêm roài, trong nhöõng naêm
1950, roài giöõa nhöõng naêm 1980 vaø 1990. Nhieàu vò trong soá bò baét
laàn naøy cuõng nhö cha Liao Haiqing, ñaõ neám thuû nhöõng cay ñaéng
cuûa cuoäc baùch haïi cuûa cheá ñoä.
Theo moät soá
quan saùt vieân, thì leã Giaùng sinh naêm 2001 khoâng gioáng nhö leã
Giaùng sinh cuûa caùc naêm tröôùc ñaây. Caùch ñaây hai thaùng, coù
hai bieán coá vaên hoùa quan troïng: moät taïi Baéc Kinh, moät taïi
Roma: ñoù laø leã möøng kyû nieäm 400 naêm Cha Matteo Ricci, Doøng Teân,
ñeán truyeàn giaùo taïi Trung quoác. Trong dòp naøy, Ñöùc Gioan
Phaoloâ II göûi moät söù ñieäp quan troïng cho Ñaïi Hoäi quoác teá
veà Cha Matteo Ricci, do Ñaïi Hoïc Gregoriana toå chöùc, trong ñoù ngaøi
thaønh thöïc xin tha thöù veà nhöõng laàm loãi cuûa moät soá nhaø
truyeàn giaùo taïi Trung quoác. Söù ñieäp cuûa ÑTC ñaõ coù tieáng
vang nôi giôùi chính trò cuõng nhö trong dö luaän ngöôøi daân Trung
quoác. Nhöng cuõng khoâng thieáu nhöõng tranh luaän veà thaùi ñoä naøy
cuûa Toøa Thaùnh. Phaùt ngoân vieân Chính phuû tuyeân boá: Baéc Kinh
ñang chôø ñôïi nhöõng böôùc tieán cuï theå cuûa Vatican.
Moät bieán coù
khaùc coù tính caùch chính trò raát quan troïng: ñoù laø, theo chöông
trình, trong Muøa Xuaân tôùi ñaây, seõ coù Ñaïi hoäi quoác gia Ñaûng
coäng saûn Trung quoác. Trong Ñaïi hoäi naøy, Ñaûng seõ baàu leân nhöõng
vò laõnh ñaïo môùi. Trong nhöõng
naêm tôùi ñaây, Vatican seõ phaûi ñoái phoù vôùi caùc vò laõnh ñaïo
môùi naøy.
Treân bình dieän quoác teá, coù hai bieán coá: Trung quoác vöøa ñöôïc gia nhaäp, sau nhieàu naêm tranh ñaáu, Toå chöùc theá giôùi veà Thöông maïi (WTO) vaø töø nay ñeán 2008, Trung quoác ñang chuaån bò Theá Vaän hoäi. Ñaây coù theå laø nhöõng cô hoäi thuaän tieän thuùc ñaåy Trung quoác thay ñoåi ñöôøng loái chính trò, tieán ñeán moät neàn daân chuû thöïc söï vaø vieäc toân troïng caùc quyeàn con ngöôøi, trong ñoù coù quyeàn töï do toân giaùo.