Vài hàng sơ lược về Giáo xứ Sông Cầu
qua 80 năm thành lập
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Vài hàng sơ lược về Giáo xứ Sông Cầu qua 80 năm thành lập.
Sông Cầu, Việt Nam (15/06/2007) - Năm nay (2007) giáo xứ Sông Cầu tròn 80 tuổi. Ðể dừng chân nhìn lại cuộc hành trình sống đạo 80 năm qua, để cũng cố những bước chân hiện tại và để đem lại hy vọng cho những bước đi trong tương lai, Cha Sở và bà con Giáo dân Sông Cầu đã chọn ngày lễ bổn mạng - lễ Thánh Tâm Chúa Giêsu - làm ngày tạ ơn Thiên Chúa đã luôn yêu thương đoàn chiên của Ngài trong suốt hành trình 80 năm qua.
Vào lúc 8 giờ 30 sáng 15.6.2007, xe Toà Giám Mục Qui nhơn dừng trước cổng nhà thờ Sông Cầu thuộc giáo hạt Phú Yên, Giáo Phận Qui nhơn. Giáo dân và Cha Sở giáo xứ Sông Cầu vui mừng đón tiếp Cha Tổng Ðại Diện Phêrô Hoàng Kym đến chủ tế Thánh lễ mừng bổn mạng và tạ ơn 80 năm thành lập giáo xứ Sông Cầu.
Ðúng 9giờ 00, tiếng chuông vang lên, đoàn đồng tế bắt đầu từ nhà xứ tiến vào nhà thờ để cử hành thánh lễ. Tiếng hát của cả cộng đoàn "Chúng con về nơi đây dâng ngàn tiếng ca, chúng con về nơi đây để tạ ơn Thiên Chúa..." đã vút cao lên trong ngôi nhà thờ bé nhỏ mà thường ngày hiếm khi đông người như hôm nay. Sau bài ca nhập lễ, Cha Sở Sông Cầu giới thiệu cho giáo dân về Cha chủ tế, hai Cha cựu chánh xứ Sông Cầu, và đoàn đồng tế. Tiếp theo, Cha Phó xứ Sông Cầu đọc "sơ lược về giáo xứ Sông Cầu" để mọi người cùng hiệp thông cầu nguyện, tạ ơn sốt sắng trong thánh lễ. Sau đó, Cha Tổng Ðại Diện đã công bố phép lành với ơn toàn xá của Ðức Giám Mục giáo phận Qui Nhơn cho toàn thể giáo dân giáo xứ Sông Cầu nhân dịp mừng kỷ niệm 80 năm thành lập giáo xứ.
Thánh Lễ mừng bổn mạng và tạ ơn 80 năm thành lập giáo xứ đã được cử hành một cách long trọng và hân hoan. Những lời huấn từ sâu sắc của Cha Tổng Ðại Diện và bài giảng lễ tuyệt vời của Cha Gioan Võ Ðình Ðệ làm cho người nghe như thấy được Thiên Chúa đang yêu thương mình và mình chỉ có được hạnh phúc đích thực khi ở lại trong tình yêu của Thiên Chúa nơi Thánh Tâm Chúa Giêsu.
Sau bài cảm ơn của Cha Sở Sông Cầu dành cho Ðức Cha, Cha Tổng Ðại Diện, Quí Cha, Quí Thầy Phó Tế, Quí Tu Sĩ và toàn thể cộng đoàn, thì các em thiếu nhi đã dâng lên những vũ khúc vui tươi, những đoá hoa xinh đẹp và chút quà lưu niệm (tấm ảnh) cho mỗi người.
Thánh lễ kết thúc với phép lành của Cha Tổng Ðại Diện. Sau bài hát kết lễ "Tạ ơn với Mẹ", đoàn đồng tế chụp hình lưu niệm trước cung thánh trong tâm tình hân hoan và hy vọng.
Bữa trưa tuy đạm bạc nhưng đầy tình thân mật đã làm cho mọi người gia tăng thêm niềm vui và tình hiệp thông huynh đệ "con một Cha, nhà một Chúa".
"Muôn ngàn đời Chúa vẫn trọn tình thương", xin Tạ ơn Ngài mãi mãi.
Một lần nữa, giáo xứ Sông Cầu chúng con xin tri ân Ðức Cha giáo phận Qui Nhơn, Cha Tổng Ðại Diện, Quí Cha, Quí Thầy Phó Tế, Quí Tu Sĩ và toàn thể những ai đã hiệp thông cầu nguyện với chúng con trong đại lễ bổn mạng và tạ ơn 80 năm thành lập giáo xứ Sông Cầu.
Xin Ðức Cha, Cha Tổng Ðại Diện, Quí Cha, Quí Thầy Phó Tế, Quí Tu Sĩ và mọi người # tiếp tục cầu nguyện và giúp đỡ chúng con.
Sơ Lược Về Giáo Xứ Sông Cầu
Bổn mạng: Lễ Thánh Tâm Chúa Giêsu
I. Vị Trí Ðịa Lý:
Phần đất Giáo xứ Sông Cầu bao gồm trọn huyện Sông Cầu, tỉnh Phú Yên. Phía Bắc giáp huyện Vân Canh (tỉnh Bình Ðịnh) và đèo Cù Mông. Phía Nam giáp huyện Tuy An, phía Tây giáp huyện Ðồng Xuân, phía Ðông giáp Biển Ðông.
Nhà thờ Sông Cầu ở tại trung tâm thị trấn Sông Cầu, ven đường quốc lộ IA, cách đỉnh dốc Găng chừng 02 km về phía bắc; từ Bắc vô Nam cách cầu Thị Thạc khoảng 300 m.
II. Ðôi Dòng Lịch Sử:
Từ đầu thế kỷ 18, vùng đất Giáo xứ Sông Cầu ngày nay thuộc vùng truyền giáo Bắc Phú Yên do các thừa sai Hội Thừa Sai Balê đặt cư sở tại Mằng Lăng đảm nhận. Theo thống kê của Hội Thừa Sai Paris năm 1747 thì phần đất thuộc Giáo xứ Sông Cầu có Vũng Lắm được 60 Kitô hữu (Vũng Lắm là một vũng nhỏ trong vịnh Xuân Ðài). Trong báo cáo của Ðức Cha Stêphanô Thể gởi Hội Thừa Sai Balê năm 1850, vùng Bắc Phú Yên có 21 họ đạo trong đó có Triều Phước (Triều Sơn) 195 tín hữu, Trung Mỹ 152, Soi Nhan 89, Sơn Thượng 88, Phụng Sơn 28 tín hữu... thuộc Sông Cầu ngày nay.
Theo lời kể của các cụ già, tại thôn Thạch Khê, xã Xuân Lộc, cách nhà thờ Gò Duối ngày nay chừng khoảng 05 km về hướng Bắc có nhà thờ Trung Mỹ được xây dựng trên một ngọn đồi gọi là Ðồi Ngô. Tại đây một số tín hữu bị phong trào Văn Thân giết hại, một số khác Chạy trốn. Xác các tín hữu bị giết hại đợi chờ ngày Phục sinh tại vườn ông Sạn. Sau Văn Thân, hằng năm nơi xác các vị tạm gởi ấy được kính viếng, chăm nom cẩn trọng. Qua nhiều cuộc chiến tranh, dân chúng phải di cư không ai chăm sóc, dần dần nhà thờ và tất cả mọi thứ thành hoang phế tàn lụi theo thời gian. Hiện nay tại Thạch khê không còn nhà thờ nhưng còn một số giáo dân vẫn giữ đạo tốt phải chăng nhờ máu các vị tử đạo đã đổ ra tại đó.
Năm 1889 Tòa Công Sứ Pháp và sau đó Tỉnh đường Phú Yên đặt tại Sông Cầu. Tuy nhiên vùng đồng bằng và Ðầm Cù Mông phía Bắc Sông Cầu thuận lợi cho việc sản xuất lúa gạo và đánh bắt cá đã thu hút nhiều người định cư ở đây hơn ở Sông Cầu. Lại nữa khi người Pháp mở đồng muối tại Tuyết Diêm, xã Xuân Lộc, nhiều người đến đây lập nghiệp. Trong bối cảnh sinh hoạt xã hội đó, nhà thờ Gò Duối được thành lập. Là vùng cực Bắc của Phú Yên giáp ranh giới của Bình Ðịnh, nên lúc đầu nhờ các Cha ở Bình Ðịnh (Ngọc Thạnh và Tân Dinh) chăm sóc mục vụ, sau đó là các Cha phó Mằng Lăng phụ trách.
Năm 1894 -1895 Thầy Sô và Thầy Tài là hai Thầy giúp xứ Mằng Lăng đã có công gầy dựng các giáo điểm Sông Cầu, Gò Duối....
Năm 1895 có Cha Antôn Bản, Cha phó Mằng Lăng đến ở tại Gò Duối. Tháng 08 năm 1897 Cha Phanxicô Xaviê Hương đến Gò Duối thay thế Cha Bản. Tháng 08 năm 1898 Cha Phêrô Cao quê ở Mỹ Trang, Nước Nhĩ, vừa mới thụ phong linh mục đến thay Cha Hương. Cha Cao ở tại Gò Duối 12 năm đến tháng 03 năm 1910. Sau Cha Cao là Cha Linh, Cha phó Mằng Lăng đến ở Gò Duối.
Từ đời Cha Cao (1898 - 1910), Cha phó Mằng Lăng nhưng ở tại Gò Duối, phía bắc Mằng Lăng đã có 6 nhà thờ: Gò Duối, Sông Cầu, Lệ Uyên, Trùm Tường, Thạch Khê và Tuỳ Lực, trong đó Gò Duối là nơi có linh mục ở thường xuyên.
Ngày 08/04/1907 Ðức Cha Grangeon Mẫn đến Gò Duối. Sáng ngày 09/04 Ðức Cha ban Bí tích Thêm Sức tại Gò Duối. Ngày 20/02/1914 Ðức Cha Jeaningros Vị ban Bí Tích Thêm Sức tại Gò Duối, ngày 22/02/1914 tại Sông Cầu. Năm 1918 sau khi ban bí tích Thêm Sức ở Gò Duối, Ðức Cha cũng ban Bí tích Thêm Sức tại Sông Cầu.
Năm 1903, lúc chưa hoàn thành nhà thờ Mằng Lăng, Cha Wendling khởi công xây dựng nhà thờ Sông Cầu vì nhu cầu tôn giáo của các quan viên chức Tòa Sứ và Tỉnh đường. Nhà thờ nầy được làm phép ngày 08/03/1904.
Sông Cầu dần dần trở thành vị trí ưu tiên như ta thấy. Sáng ngày 16/08/1922 Cha Philip Khiêm, Cha phó Mằng Lăng được chuyển đến Sông Cầu, một tháng sau ngài xây nhà vuông có hè rộng tứ phía, nhà vuông nầy tồn tại cho đến năm 2002.
Tháng 09/1923 Cha Tôma Nguyễn Ðức Luận, phó xứ Mằng Lăng đến Sông Cầu thay Cha Khiêm.
Tháng 07/1927, - thời Ðức Cha Damien Grangeon Mẫn - Cha Phaolô Trần Huấn từ Tịnh Sơn về làm Cha sở tiên khởi của Giáo xứ Sông Cầu.
Từ thời điểm nầy, Sông Cầu chính thức là một trong 07 Giáo xứ của Hạt Phú Yên: Mằng Lăng 1,276 tín hữu, Sông Cầu 197 tín hữu, Ðồng Tre 351 tín hữu,Trà Kê 496 tín hữu, Tịnh Sơn 354 tín hữu, Hoa Châu 238 tín hữu, Hoa Vông 636 tín hữu. Vào năm 1933 Cha Huấn sửa lại nhà vuông, xây nhà thờ mới. Ngài ở tại Sông Cầu cho đến lúc về Chầu Chúa năm 1939, an táng tại Sông Cầu và được cải táng về nhà An Bình giáo xứ Tuy Hòa.
Sông cầu được tiếp tục chăm sóc mục vụ với sự hiện diện của các Cha sở:
(Tên của Cha Chính xứ - năm phục vụ):
1. Cha Phaolô Trần Huấn, Cha sở tiên khởi 1927-1939
2. Giacôbê Nguyễn Hữu Thiên 1939-1944
3. Phêrô Trần Anh Tước 1944-1946
4. Gioakim Phan Công Sử 1946-1949
5. Phêrô Nguyễn Ðức Mân 1949-1954
6. Phêrô Nguyễn Kỳ Hội 1954-1955
7. Phêrô Lê Vĩnh Phước 1955-1963
8. Phêrô Phan Anh Thụ 1963-1967
9. Phaolô Nguyễn Xuân Bàn 1967-1970
10. Phêrô Nguyễn Hữu Sanh 1970-1973
11. Giuse Khổng Năng Bao 1973-1975
12. Phaolô Trương Ðắc Cần 1975-2005
13. Phêrô Lê Nho Phú 2005 -...
(6) Dưới thời Cha Hội, ngài xây lại nhà thờ Sông Cầu, vì trong chiến tranh Nhật-Pháp tại Ðông Dương, nhà thờ bị bom đánh sập, Cha Gioakim Nguyễn Công Sử chỉ tạm tu sửa.
(8) Thời Cha Thụ có sự kiện lịch sử quan trọng đó là chế độ tổng thống Ngô Ðình Diệm sụp đổ. Do đó kéo theo nhiều khó khăn cho những người Công giáo tân tòng. Do đó, Cha Thụ đã tổ chức cuộc di dân Công giáo vào Nam. Hiện nay người Công giáo gốc Sông Cầu đang ở tại họ Antôn, giáo xứ Xuân Ninh, giáo phận Nha Trang là hơn 550 người trong 120 hộ. Ngoài ra còn có một số người đã đi nước ngoài hay là đến nơi khác để sinh sống.
(9) Cha Phaolô Bàn là Cha sở Mằng Lăng nhưng trong thời gian nầy Cha kiêm nhiệm quản xứ Sông Cầu, ở tại Sông Cầu.
(10) Có Thầy Phêrô Võ Tá Khánh giúp xứ, Thầy thụ phong Linh mục cuối năm 1975.
Cuối năm 1975, ngài được bổ nhiệm làm Cha sở Sông Cầu. Lúc bấy giờ số giáo dân còn lại khoảng trên dưới 400 người, phần lớn họ trở về quê sinh sống. Nhiều nhà thờ được xây dựng để đáp ứng nhu cầu số người tòng giáo trong những năm 1958-1963 như Phú Dương, Tuý Phong, Phương lưu, Hảo Danh, Hảo Nghĩa, Triều Sơn, hầu hết bị sụp đổ trong thời gian chiến tranh. Sau năm 1975 chỉ còn 02 nhà thờ: Sông Cầu và Gò Duối. Trong hoàn cảnh mới nhiều tín hữu sa sút lòng tin, lơ là trong sinh hoạt tôn giáo, phức tạp trong đời sống hôn nhân và gia đình, Cha đã âm thầm cổ võ, hun đốt lòng tin, thôi thúc các tín hữu thực thi bác ái và quan tâm giáo dục con cái, hợp thức hoá các đôi hôn phối dở dang, tái lập cuộc sống đạo trong gia đình. Từ năm 1982, Cha cũng đã tìm cách để giáo xứ Sông Cầu có sự hiện diện của các nữ tu dòng mến Thánh giá Qui nhơn giúp việc mục vụ tại Giáo xứ. Các Sơ đã và đang tích cực hoà mình vào môi trường của giáo xứ để hiện diện và chia sẻ Tin Mừng Chúa Kitô cho biết bao người xung quanh.
Khả năng của Cha dần dần thể hiện tại nhiệm sở như xây dựng, chỉnh trang khuôn viên nhà thờ nhà xứ, quan tâm đến các họ lẻ, họ ở xa. Có lẽ bài học của loài ong tha mật mà Cha đã nghiên cứu qua nhiều năm đã tác động nơi Cha: Từng bước từng bước, nhẹ nhàng mang từng viên đá, từng hòn gạch để xây dựng nhà Chúa với tâm tình sâu sắc của thánh vịnh gia: "Tôi quyết chẳng về nhà, chẳng lên giường nằm ngủ, chẳng bao giờ chợp mắt khép mi, khi chưa tìm được một nơi cho Chúa ngự, một đền thờ cho Ðấng Toàn Năng"
Năm 1992, nhà thờ bằng kèo tre mái tole do Cha Hội làm đã quá ộp ẹp, Cha quyết định xây nhà thờ mới, được khởi công năm 1992 và hoàn tất vào cuối năm 1993 như thấy hiện nay. Chạy đua với thời gian, năm 1994, ngài xây nhà giáo lý, năm 1995 xây nhà cho các nữ tu đến giúp xứ, năm 1996 xây nhà thờ Gò Duối và năm 1998 xây nhà xứ Gò Duối, năm 2002 xây nhà xứ Sông cầu. Nói ra thì nhiều nhưng tất cả theo lời ngài đều nhờ công ơn của Ðức Cha già quá cố Phaolô Huỳnh Ðông Các, và Ðức Cha Phêrô Nguyễn Soạn đã khích lệ, động viên, sẵn sàng giúp đỡ để Cha hoàn thành được các công trình sánh vai đồng hành cùng bước tiến chung của thị trấn Sông Cầu và Gò Duối.
Ðầu năm 1993, thầy F.x. Trần Ðăng Ðức đến giúp xứ Sông Cầu, thụ phong linh mục vào ngày 12/05/1999, làm Phó xứ Sông Cầu nhưng ở tại Gò Duối đến ngày 01/07/2003 được bổ nhiệm làm Cha sở tiên khởi giáo xứ Sơn Nguyên. Cha Augustinô Nguyễn Văn Phú về Gò Duối làm Phó xứ Sông Cầu thay thế Cha F.x. Ðức.
Vào tháng 09/1999 có thầy Anrê Ðoàn Văn Ðiểm về giúp xứ, thụ phong linh mục ngày 25/04/2002 và làm Phó xứ Sông Cầu đến ngày 17.5.2004 đi du học ở Áo quốc.
Hiện nay số dân trong huyện Sông Cầu trên 90 nghìn người. Số giáo dân trong toàn huyện là 678 người (năm 2006). Tỷ lệ thật khiêm tốn, cánh đồng truyền giáo vẫn bao la!
Cộng đoàn giáo dân Sông Cầu chỉ là một nhóm nhỏ. Ước mong sao cộng đoàn này trở nên như muối như men để tràn tình Chúa, ngập tình người!!! để có thêm nhiều người nhận biết Chúa hơn, để có được ơn gọi dâng đời phụng sự Chúa và anh em.
Xin dâng Chúa những trăn trở và những ước mơ!
Các Nữ Tu Dòng Mến Thánh Giá Quy Nhơn Giúp Việc Mục Vụ Tại Giáo Xứ Sông Cầu:
Từ năm 1982, giáo xứ Sông Cầu có sự hiện diện của các nữ tu dòng mến Thánh giá Qui nhơn giúp việc mục vụ tại Giáo xứ.
(Tên của Nữ Tu - năm phục vụ):
1. Antônia Nguyễn Thị Bảo 1982 - 2004
2. Clara Mai Thị Mỹ Xoa 1982 - 1994
3. Têrêxa Nguyễn Thị Ngọc Vàng 1994 - 2000
4. Anna Trương Thị Huyền 2000 - 2002
5. Anê Nguyễn Thị Thu Trang 2002 - 2004
6. Maria Lê Thị Hạc 2004 -...
7. Maria Mad. Nguyễn Lê Phương Hà 2004 - 2005
8. Anna Hồ Thị Lành 2006 - ...
Các Sơ đang tích cực hoà mình vào môi trường của giáo xứ để hiện diện và chia sẻ Tin Mừng Chúa Kitô cho biết bao người xung quanh.
Hiện Tình Các Họ Ðạo Trong Giáo Xứ Sông Cầu:
(Sổ tất niên năm 2006)
Lưu ý:
Vùng Sông Cầu (8 họ đạo): 123 gia đình; 436 tín hữu
Vùng Gò Duối (5 họ đạo) : 55 gia đình; 242 tín hữu
Lm. Phêrô Lê Nho Phú
Gx Sông Cầu