Thảm sát tại Ðông Congo,
dù có hiệp ước hòa bình
Thảm sát tại Ðông Congo, dù có hiệp ước hòa bình.
G. Trần Ðức Anh, O.P.
Rubaya (RVA News 22-08-2025) - Mặc dù có hiệp định hòa bình, từ đầu tháng Tám năm 2025 đến nay đã có ít nhất 319 người ở miền đông Cộng hòa Dân chủ Congo bị sát hại, theo hãng tin Công giáo Ðức KNA, truyền đi hôm 21 tháng Tám năm 2025.
Hồi cuối tháng Sáu năm 2024, Ngoại trưởng Congo, bà Therese Kayikwamba Wagner, và Ngoại trưởng Ruanda láng giềng là ông Olivier Ndunggirehe đã ký kết tại thủ đô Washington của Mỹ một thỏa thuận với hy vọng mang lại hòa bình cho miền Ðông Congo bị khủng hoảng từ lâu, nhưng nay tình thế lại trở nên bi thảm: Giết chóc, cưỡng hiếp và đe dọa xảy ra hàng ngày. Thêm vào đó là tình trạng thiếu thốn nghiêm trọng ở một khu vực vốn dĩ giàu tài nguyên quý giá. Ở thủ phủ Goma của tỉnh bắc Kivu, nhiều ngân hàng đã phải đóng cửa.
Cuộc chiến giành quyền kiểm soát các nhóm phiến quân khác nhau chẳng quan tâm đến điều đó. Họ tiếp tục đấu đá để giành quyền thống trị ở Ðông Congo. Hiện tại, chủ yếu là chống lại dân thường, như hai báo cáo công bố hôm thứ Tư, ngày 20 tháng Tám năm 2025, cho thấy. Theo Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (HRW), nhóm phiến quân nổi tiếng nhất M23 - được Rwanda hậu thuẫn - phải chịu trách nhiệm về các vụ thảm sát gần Công viên quốc gia Virunga.
Trong khoảng thời gian từ ngày 10 đến ngày 30 tháng Bảy năm 2025, ít nhất 140 người bị hành quyết ở hơn 14 ngôi làng, hầu hết thuộc sắc dân Hutu.
Văn phòng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc đầu tháng Tám năm 2025, cho biết ít nhất 319 người đã bị sát hại. Văn phòng cũng cáo buộc: Quân đội Rwanda cũng tham chiến tại Congo. Ðiều khiến các vụ tấn công thêm nghiêm trọng: không chỉ M23 mà cả quân đội Rwanda cũng bị cáo buộc tham gia vi phạm chủ quyền của Cộng hòa Dân chủ Congo.
Một báo cáo của Liên Hiệp Quốc vào tháng Mười Hai năm 2024 cho biết, sau khi chiếm được thị trấn Rubaya - nơi có mỏ coltan lớn nhất khu vực - M23 đã vận chuyển ít nhất 150 tấn khoáng sản này sang Rwanda. Sau đó, số coltan này bị trộn lẫn bất hợp pháp với sản lượng nội địa. Ðiều đó cho thấy chẳng hề có ý định chấm dứt xung đột - vốn đã khiến gần 6.9 triệu người phải di dời trong nước. Càng hỗn loạn thì việc buôn lậu tài nguyên càng dễ dàng.
Tổng thống Rwanda Paul Kagame - lâu nay bị cáo buộc đàn áp tự do ngôn luận, báo chí và đe dọa phe đối lập, lại thường đưa ra lý do khác: ông khẳng định dân tộc Tutsi cần được bảo vệ. Trong cuộc diệt chủng năm 1994, ít nhất 800,000 người Tutsi và Hutu ôn hòa đã bị sát hại trong 100 ngày bởi các dân quân Hutu. Thảm sát trong nhà thờ và trên cánh đồng.
Không có hy vọng chấm dứt bạo lực
Không có dấu hiệu nào cho thấy bạo lực sẽ chấm dứt. Phái bộ ổn định của Liên Hiệp Quốc gọi tắt MONUSCO, được Hội đồng Bảo an lập ra năm 2010, với mục tiêu bảo vệ dân thường khỏi các nhóm vũ trang, giải giáp chúng và khôi phục quyền lực nhà nước. Thế nhưng, bất chấp các biện pháp này và cả thỏa thuận hòa bình, ngày càng có thêm nhiều vụ vi phạm nhân quyền được ghi nhận.
(KNA, KAP 21-8-2028)