Tại sao Ðức Giáo Hoàng Phanxicô
lại muốn đến Corsica?
Tại sao Ðức Giáo Hoàng Phanxicô lại muốn đến Corsica?
Vũ Văn An
Corsica (VietCatholic News 14-11-2024) - Camille Dalmas của tạp chí Aleteia, ngày 24 tháng 11 năm 24, cho hay: Vào ngày 15 tháng 12 năm 2024, Ðức Phanxicô sẽ bế mạc một hội thảo về "Lòng đạo bình dân ở Ðịa Trung Hải" trên một hòn đảo nơi các hội đoàn là biểu hiện sống động của đức tin.
Ðức Hồng Y Francois-Xavier Bustillo, giám mục của Ajaccio, đã nói với La Tribune vào Chúa Nhật, ngày 17 tháng 11 năm 2024 rằng Ðức Giáo Hoàng Phanxicô sẽ đến Corsica vào giữa tháng 12 năm 2024. Mục đích của chuyến đi là để bế mạc một cuộc hội thảo về "Lòng đạo bình dân ở Ðịa Trung Hải". Vatican hiện đã xác nhận biến cố này.
Giáo phận Ajaccio và giám mục của giáo phận, Ðức Hồng Y Francois Bustillo, đã tổ chức hội thảo, diễn ra từ ngày 14 đến ngày 15 tháng 12 năm 2024. Vị giám mục gốc Basque đã mời hàng chục giám mục và học giả từ Corsica, Sardinia, Tây Ban Nha, Sicily và miền nam nước Pháp chia sẻ kinh nghiệm của họ về các biểu hiện khác nhau của "lòng đạo bình dân", dù là tôn giáo, văn hóa, chính trị hay xã hội. Lòng đạo bình dân ám chỉ các biểu hiện đức tin và lòng sùng kính giữa những người trung thành của Thiên Chúa, chẳng hạn như các cuộc rước kiệu, hoặc các nghi lễ gắn liền với một số vị thánh hoặc biểu tượng nhất định.
Ðược Ðức Hồng Y Bustillo mời một cách kín đáo, Ðức Giáo Hoàng Phanxicô đã quyết định đích thân đóng góp vào sự suy tư này. Sự lựa chọn này có thể gây ngạc nhiên, nhưng có thể giải thích được bằng mong muốn liên tục của Ðức Giáo Hoàng là đặt dân Chúa vào trung tâm của một Giáo hội thường bị cám dỗ bởi một hình thức chủ nghĩa tinh hoa - mà Ðức Giáo Hoàng gọi là chủ nghĩa giáo sĩ trị.
Trong thông điệp mới nhất của mình, Dilexit nos, nói về một biểu hiện của lòng đạo đức bình dân, lòng sùng kính Thánh Tâm Chúa Giêsu, Ðức Giáo Hoàng chỉ trích gay gắt thái độ coi "Thiên Chúa là Ðấng quá cao cả, tách biệt và xa cách" và do đó coi "những biểu hiện tình cảm của lòng đạo đức bình dân là nguy hiểm và cần được giáo hội giám sát". Và ngược lại với xu hướng này, Corsica có thể đối chiếu sức sống của đức tin bình dân của mình.
Các huynh đoàn và tính đa âm
Văn hóa lòng đạo bình dân của Corsica được đặc trưng bởi chiều kích chủ yếu dựa trên làng xã. Nó đã phát triển trong các huynh đoàn, hiệp hội của những người giáo dân phục vụ Giáo hội và đặc biệt gắn bó với vùng đất mang lại cho họ bản sắc.
Người Corsica cũng đã tạo ra một tính đa âm thánh thiêng độc đáo. Nó có nguồn gốc từ ảnh hưởng của các dòng tu hành khất - Dòng Ða Minh và Dòng Phanxicô - đối với công cuộc truyền giáo của hòn đảo và trong văn hóa mục vụ của những người chăn cừu Corsica.
Xung quanh các hội đoàn - hội đoàn đầu tiên ra đời vào thế kỷ 15 - một nền văn hóa lòng đạo phong phú đã phát triển, với các nghi lễ và lễ hội riêng, hợp tác với các giáo sĩ địa phương. Tuy nhiên, vào thế kỷ 20, những truyền thống này đã suy thoái đến mức gần như biến mất.
Ðây là hậu quả của quá trình chuyển đổi nhân khẩu học của hòn đảo, với sự suy giảm dân số ở các làng mạc và sự tập trung dân số ở các thị trấn lớn hơn, nhưng cũng là hậu quả của sự mất giá của ngôn ngữ và văn hóa Corsica. Một quá trình mà Giáo hội đã đóng một vai trò, nhà nhân chủng học người Ý Alessandra Broccolini lưu ý, người tin rằng quá trình này đã được "thúc đẩy bởi việc thay thế tiếng Latinh bằng tiếng bản địa sau Công đồng Vatican II", một quá trình áp đặt các bài hát hiện đại bằng tiếng Pháp.
Một lòng đạo gắn liền với lãnh thổ của nó
Tuy nhiên, từ những năm 1980 trở đi, di sản tôn giáo này, vốn là một phần quan trọng của văn hóa Corsica, đã được đổi mới trong giai đoạn khủng hoảng chứng kiến sự xuất hiện của các yêu sách dân tộc chủ nghĩa và tự chủ - một xu hướng được gọi là "riaquistu" ("tái thiết"). Các nhà nghiên cứu tận tụy đã giải mã các bản chép tay đa âm của thế kỷ 15 và khám phá lại các điều lệ của các huynh đoàn cổ thời. Họ đã hồi sinh các hoạt động này với thành công ngày càng tăng, đặc biệt là kể từ khi kết thúc các cuộc đấu tranh bạo lực đánh dấu những năm 1990 và 2000.
Jean-Charles Adami, người sẽ phát biểu tại hội thảo, tin rằng các huynh đoàn đã trở thành động lực thúc đẩy "hình thức hội nhập văn hóa" của đức tin ở Corsica, bao gồm việc tính đến các đặc điểm cụ thể của địa điểm và di sản tôn giáo và văn hóa hiện có.
Sự hội nhập văn hóa này thường được Ðức Giáo Hoàng thúc đẩy kể từ khi bắt đầu triều giáo hoàng của ngài, nhưng rất hiếm khi liên quan đến Giáo hội phương Tây thế tục hóa, mà ngài dễ dàng chỉ trích hơn vì có hình thức "cứng ngắc" trong mối quan hệ với các truyền thống.
Adami cũng lưu ý rằng động lực "tái thiết tính thôn dã" do các huynh đoàn thúc đẩy phù hợp với bài phát biểu của Ðức Giáo Hoàng về vùng ngoại vi, nhưng cũng thẩm thấu với giáo huấn về sinh thái và xã hội của Laudato si'. Ðây là tất cả các chủ đề mà Ðức Giáo Hoàng Phanxicô có thể phát triển trong chuyến thăm của mình đến Ajaccio.