Dân chúng Ukraine

chờ đợi ÐTC Gioan Phaolô II viếng thăm

Prepared for internet by Msgr. Peter Nguyen Van Tai
Radio Veritas Asia, Philippines

Ukraine chờ đợi Ðức Gioan Phaolô II viếng thăm.

Cách đây 10 năm, tại Thủ đô Kiev của Ukraine, Quảng trường "Cách mạng" được đổi là Quảng trường "Ðộc lập". Cách đây 10 năm, lúc Ukraine độc lâïp khỏi cựu Liên xô, anh em thợ thuyền phá hủy pho tượng khổng lồ Lenin dựng tại Quảng trường. Trong những ngày này, cũng anh em thợ thuyền đang xây cất Ðài "Ðộc lập", nhưng chưa biết đài này sẽ tượng trưng cho ai, tượng trưng cái gì?  Người ta  chờ đợi cho tới lúc Ðài được hoàn tất và được khánh thành.

Cũng tại Quảng trường này, công việc chuẩn bị cho chuyến viếng thăm của ÐTC Gioan Phaolô II, nhất là Lễ đài, được coi như  gần hoàn tất.

Ukraine đang bắt đầu những cải cách, được coi như một khu xưởng lớn luôn luôn hoạt động, không có lúc ngừng, với những dự án vĩ đại cần được thực hiện. 10 năm độc lập, với biết bao vấn đề, Ukraine cần có thì giờ, để có thể thực hiện những cải cách mong muốn, nhưng nhất là Ukraine cần những vị lãnh đạo chính trị liêm khiết và có khả năng trong giai đoạn chuyển tiếp này. Gia tài do chế độ cộng sản để lại còn quá nặng nề, lớn lao. Ukraine vừa tiến đến nền độc lập, đang đi tìm "căn cước" riêng của mình và cần vượt qua cơn khủng hoảng kinh tế, trước đây hầu như hoàn toàn nằm trong tay Liên xô.

Chính trong tình trạng này, Ukraine chờ đợi chuyến viếng thăm của ÐTC Gioan Phaolô II.  Ukraine không chờ đợi nơi ÐTC  những viện trợ kinh tế, tài chánh, vì Ngài là vị lãnh đạo tinh thần. Nhưng Ukraine chờ đợi, với uy tín của Ngài trên trường quốc tế, các nước sẽ nhìn vào Ukraine cách riêng trong những ngày này,  và sau đó sẽ sẵn sàng giúp đỡ nhiều hơn, để có thể thực hiện những cải cách  xã hội, chính trị, kinh tế và phát triển kỹ nghệ. Thực sự Ukraine không thiếu các tài nguyên. Với những cải cách, và với nền dân chủ vững chắc, Ukraine mới hy vọng gia nhập Liên hiệp  Âu Châu, như các nước Trung-Ðông Âu khác như: Ba lan, Hungari, Slovak v.v... trước đây cũng thuộc khối Liên xô.

Năm 988, cách đây hơn một ngàn năm, Tin Mừng được rao giảng tại Rus-Kviv (tức tại Ukraine ngày nay). Ðức Gioan Phaolô II, gốc dân tộc  Slavô, dĩ nhiên thấu hiểu tình hình tại miền Ðông Âu và  quan tâm cách riêng đến vấn đề hiệp nhất các tín hữu Kitô. Là người gốc Slavô, Ngài coi Ukraine và các quốc gia trong miền này như là nhà của mình. Chính Tổng Thống Ukraine, ông Kuchma, mới đây, trong lúc nổi hứng, tuyên bố: "Xét về gốc rễ, ÐTC là người Ukraine". Ðây còn là một lý do thúc đẩy người dân Ukraine chờ đợi Ðức Karol Wojtyla. Lời tuyên bố của Tổng thống không làm hài lòng Giáo hội chính thống còn liên kết với Moscowa, luôn luôn chống đối chuyến viếng thăm của Vị Giáo Hoàng Roma tại Ukraine, một chuyến viếng thăm chắc chắn sẽ ảnh hưởng không ít đến dân tộc Nga. Ðối với người Chính thống, Ðức Gioan Phaolô II chỉ là "Vị Giáo hoàng  Liên Hiệp" (uniate,  danh từ dùng để chỉ những người công giáo thuộc lễ nghi Bizantin, trung thành và hiệp nhất với Roma, sau thỏa ước Brest 1596).

Chuyến viếng thăm Ukraine thực là một gương mù đối với Giáo hội chính thống Nga; nhưng không phải như vậy đối với các Giáo hội chính thống Ukraine, bởi vì Giáo hội chính thống Ukraine, sau khi độc lập, chia thành ba phe: phe độc lập khỏi Nga, lập thành Giáo hội chính thống riêng biệt, đặt Tòa Giáo chủ tại Kiev. Phe khác cũng tuyên bố tự trị, không lệ thuộc Tòa Giáo chủ chính thống Moscowa nữa. Phe thứ ba còn trung thành với Moscowa. Phe thứ ba này cùng với Tòa Giáo chủ Moscowa phản đối chuyến viếng thăm. Vì thế, Ukraine là miền đất của sự chia rẽ, nhất là về tôn giáo. Những chia rẽ này ảnh hưởng đến việc tìm kiếm một căn cước riêng biệt của mình.

Về phương diện chính trị, lịch sử Ukraine nói đến quân xâm lăng Mông cổ, Quân Cosacs, đến quyền thống trị của Ba lan và của Ðế quốc Áo-Hungari;  rồi đến việc chiếm đóng của Ðức Quốc xã và sau cùng của Sô viết.

Tại Thành phố Kiev, một thành phố oai hùng, nằm trên những quả đồi cao, nhìn xuống con sông Dniepr chạy qua, người ta thấy một Cây Thánh giá cao của Oâng Hoàng Vladimir, người đầu tiên trở lại Kitô giáo. Ðối lại Cây Thánh giá cao này, người Sô viết cho xây cất một Ðài Tưởng Niệm, gọi là Ðài dâng kính "Quê Hưuơng". Sông Dniepr trở thành con đường phân chia hai Ukraine: Tây và Ðông Ukraine.

Ukraine miền Tây, trước đây được gọi là xứ Galizia, thuộc Ba lan trong một thời gian khá lâu,  đã có một căn cước vững chắc về Quốc gia và hiên ngang về tiếng nói riêng của mình. Trái lại Ukraine miền Ðông thuộc Nga trong hơn 300 năm và tiếp tục nói tiếng Nga. Tại Ukraine trong lúc này có khoảng 12 triệu người dân Nga (trong số hơn 50 triệu dân cư ). Ông Mikhail Pogrebinski, một chính trị gia nổi tiếng của Kiev, tuyên bố: "Ðây là tính cách tương phản lớn lao của nền văn hóa chúng tôi".  Khi được hỏi: Chuyến viếng thăm của ÐTC sẽ chia rẽ thêm Ukraine không? Ông trả lời: "Hoàn toàn không".

Trong cuộc thăm dò dân ý mới đây, có 44% người dân Ukraine hoàn toàn ủng hộ chuyến thăm; 23% lãnh đạm; chỉ có 4% tuyên bố phản đối và phần còn lại trả lời: không biết gì cả.

Tại thủ đô Kiev cũng có những biểu ngữ, bích báo... phản đối chuyến viếng thăm và sự xâm nhập của các người công giáo. Con số phản đối này khoảng 400 người, thuộc Ðảng cộng sản và chính thống quá khích, diễu hành với cờ đỏ búa liềm và áo dài đen. Ông Pogrebinski bình luận: "Ðây là một thiểu số, không đại diện ai cả, chỉ đại diện chính họ mà thôi".

Ðại đa số chờ đợi Ðức Gioan Phaolô II  với nhiều cảm tình và cũng với tính hiếu kỳ. Họ chờ đợi  vì nhiều khía cạnh khác nhau: vì cảm thấy Ngài như là một người của họ, hoặc vì họ không chấp nhận những thành kiến thù địch về phía Hàng Giáo phẩm chính thống Nga.

Ukraine cũng như Ba lan trước đây là một quốc gia đã chịu đau khổ nhiều, cách riêng trong những năm dưới chế độ độc tài Cộng sản. Chỉ cần nhớ lại vụ cải cách điền địa do Stalin khởi xướng: sáu triệu người bị sát hại trong những năm 1920 và 1930, như nhà văn Solgenistsin đã minh chứng. Rồi 8 triệu nạn nhân của đệ nhị thế chiến (1939-1945); 5 triệu người dân Ukraine bị đầy đi các trại tập trung, các nhà tù. Ngày nay, đại đa số dân chúng vẫn còn phải sống trong đau khổ, thiếu thốn, vì những cải cách chưa được thực hiện hay mới thực hiện được một phần . Rồi hố sâu giữa người giầu (thiểu số) và người nghèo (đại đa số) mỗi ngày mỗi rộng thêm, nhất là tại các thành phố lớn. Nhiều thanh niên đi ra nước ngoài kiếm việc làm, để có một đời sống khá hơn. Việc ra đi này cùng với việc giảm dân số,làm cho  Ukraine, trong 10 năm qua, bị mất đi khoảng 2 triệu dân cư.

Trong những năm vừa qua, tình hình kinh tế khả quan hơn. Mức sản xuất tăng tới 18%, vật giá leo thang cũng giảm bớt nhiều. Sự phát triển kinh tế nhỏ này do công ơn của Thủ tướng Viktor  Yushchenko. Nhưng ông bị sa thải gần một tháng nay và được thay thế bằng một người bạn thân của Tổng thống Kuchma. Cựu Bộ trưởng Tư Pháp, ông Serhij Kolovaty, tuyên bố: "Chúng tôi là một Cộng hòa theo chế độ Tổng thống quá khích, liều đi đến chế độ độc tài". Phe đối lập không đồng nhất, gồm nhiều thành phần khác nhau: quốc gia, cộng sản, tự do, phe chiến đấu cho nhân quyền... đề cao vụ sát hại ký giả Gongadze (chúng tôi đã nhắc đến trong bài nói chuyện trước đây), một người chống đối Tổng thống Kuchma. Phe đối lập coi vụ sát hại này là do chính Tổng thống. Nhưng vụ này dần dần cũng xẹp đi, vì Tổng Thống Kuchma được sự ủng hộ của Ông Vladimir Putin, Tổng Thống Nga.

Tổng thống Kuchma có lẽ là người chờ đợi nhiều hơn cả chuyến viếng thăm của ÐTC Gioan Phaolô II , để lấy lại uy tín quốc tế, đã bị mất đi trong những tháng vừa qua. Nhưng nhất là chuyến viếng thăm này sẽ đem lại tín nhiệm cho người dân Ukraine nơi chính bản thân mình và cũng là cơ hội hàn gắn các vết thương sâu rộng  của chia rẽ về chính trị cũng như về tôn giáo, để cùng nhau tiến đến hòa giải, hiệp nhất quốc gia.

Back to Radio Veritas Asia Home Page